مشکلات مزمن تنفسی مانند COPD بر توانایی سالمندان در مراقبت از خودشان تاثیر میگذارد. پرستاری از سالمندان دارای بیماری تنفسی، نیازمند فراهم کردن محیطی است که در کنار تامین نیازهای او بتواند او را سلامت نگاه دارد.
پرستار سالمند می تواند نقش بسیار مهمی در کمک به سالمندان برای مدیریت نشانههایشان ایفا کند. آنها همچنین در تشخیص نشانه های مشکلات جدید یا بدتر شدن مشکلات قبلی و اطمینان از جلوگیری از بروز مشکلات پزشکی در روند مراقبت از سالمندان کمک می کنند.
مشکلات تنفسی که سالمندان با آن مواجه هستند.
پنج مشکل تنفسی عمده وجود دارد که می تواند سالمندان را متاثر کند:
- بیماری مزمن انسداد ریه یا COPD
- آسم
- التهاب ریه یا ذات الریه
- نارسایی احتقانی قلب
- آلرژیهای تنفسی
مراقبت خانگی از مشکلات تنفسی
زمانی که خون از اکسیژن کافی برخوردار نباشد یا مقدار زیادی کربن دی اکسید در خون وجود داشته باشد و یا حتی گاهی هر دوی این موارد رخ می دهد، با موضوع مشکلات ریوی رو به رو خواهیم شد. دو نوع مشکل تنفسی و ریوی وجود دارد: حاد یا مزمن.
- مشکل تنفسی حاد: این معضل به صورت کوتاه مدت و سریع در حد چند دقیقه تا چند ساعت رخ می دهد و به عنوان یک فوریت پزشکی مورد درمان قرار میگیرد.
- مشکل تنفسی مزمن: که یک مشکل طولانی مدت است و به تدریج و در طول زمان شکل میگیرد و نیازمند روند درمانی پیوسته است.
باید در نظر داشت که درجه اهمیت درمان هر دو نوع مشکل تنفسی را باید برابر دانست. بیماران سالمند مبتلا به بیماری تنفسی زمانی که با دشواری در تنفس و مشکلات ریوی مواجه می شوند، شاید به مراقبت های فردی نیاز پیدا کنند.
پرستاران مجرب و آموزشدیده در خانه سالمندان، نسبت به مشکلات تنفسی سالمندان آگاهی کامل داشته و به ایشان در بهبود و مدیریت آن کمک میکنند. همچنین پرستار سالمند به ایشان در انجام فعالیتهای روزانه نظیر فعالیتهای زیر کمک میکند:
- کمک در حمام کردن
- کمک به پوشیدن لباس
- کمک به آراستن ظاهر
- کمک در استفاده از سرویس بهداشتی بعلاوه پرستار سالمند با آموزش های ضروری از سوی کارشناسان میتواند به افراد سالمند در کاهش درد، بازتوانی و حفظ عملکرد حداکثری با انجام موارد زیر کمک کند:
- تمرینات تنفسی: که به عضلات تنفسی کمک میکند و باعث میشود فرد سالمند اکسیژن بیشتری دریافت کنند.
- انجام حرکات ایروبیک: که به بهبود گردش جریان خون کمک می کند.
- تمرینات پوزیشنینگ (positioning) که به بهبود حجم ریه کمک می کند و بر کاهش تلاش برای تنفس بهتر تمرکز میکند.
اکسیژن درمانی برای سالمندانی که از بیماریهای تنفسی رنج میبرند.
اکسیژن درمانی در سالمندان مبتلا به بیماری های تنفسی مانند COPD، آسم، انسداد ریه یا بیماریهای ریوی دیگر، به تنظیم ضربان قلب و تامین اکسیژن مورد نیاز قلب و بافت های دیگر بدن کمک می کند. بعضی از بیماران تنها به زمان اندکی از دریافت اکسیژن مکمل نیاز دارند، اما مدت زمان دریافت اکسیژن برای آنهایی که به COPD پیشرفته مبتلا هستند، میتواند حتی تا ۱۵ ساعت در روز نیز ادامه پیدا کند.
اکسیژن درمانی با افزایش سطح انرژی در سالمندان به آنها اجازه می دهد تا فعالیت بیشتری داشته باشند. در این حالت تنفس ساده تر می شود و سطح اکسیژن بالاتر می تواند هوشیاری ذهنی و راحتی آنها را افزایش دهد؛ تمامی این موارد منجر به بهبود کیفیت زندگی سالمندان می شود. وسایل و امکانات مورد نیاز برای اکسیژن درمانی در مراکز نگهداری و مراقبتی فراهم شده است و پرستار سالمند می تواند از آنها در طول روز و مطابق با تشخیص پزشک برای سالمند استفاده کند.
توانبخشی ریوی
روند توانبخشی ریوی به استفاده از تمرینات ورزشی، آموزش و مداخلات رفتاری برای بهبود عملکرد افراد مبتلا به بیماری های ریوی مزمن در زندگی روزانه و افزایش کیفیت زندگی آنها گفته می شود. توانبخشی ریوی یک برنامه طراحی شده برای افراد مبتلا به بیماری مزمن ریه است. بسته به توانایی فرد در انجام تمرینات ورزشی، شدت انجام تمرینات یا فعالیت فیزیکی این برنامه تمرینی می تواند تغییر کند. پرستار سالمند باید از قبل درباره توانبخشی ریوی با پزشک صحبت کند تا سالمند با مشکل تنفسی کمتر قدرت بیشتر و کیفیت زندگی بالاتری همراه شود.
بهبود کیفیت هوای داخل مراکز نگهداری
حداقل سازی قرارگیری در معرض مواد مضر و آلاینده برای افراد دارای عملکرد محدود ریه از اهمیت بالایی برخوردار است. استعمال دخانیات تقریباً به تمامی ارگانهای درون بدن از جمله مجرای تنفسی و کیسه های هوای موجود در درون ریه آسیب میزند. قرار گرفتن در معرض دود سیگار، مواد حساسیت زا، مواد شیمیایی و قارچ ها می تواند نشانه های مشکلات تنفسی در افراد مبتلا به این مشکل را بدتر کند:
- محیط زندگی افراد سالمند باید تمیز باشد اما نبایذ از مواد پاک کننده، خوشبوکننده هوا و مواد دیگر مانند شمع و عود که عطر زیادی دارند، استفاده کرد.
- گردگیری و نظافت محل زندگی میتواند از قرار گرفتن بیمار در معرض گرد و غبار جلوگیری کند.
- نباید در محل زندگی بیمار، بخش مرطوبی باشد که بتواند رشد قارچ ها را به همراه داشته باشد. مناطقی که معمولاً بیشترین مشکل را دارند عبارتند از بخشهای تهویه هوا و سرویس های بهداشتی که باید این مناطق را تا حد امکان تمیز و خشک نگاه داشت.
نکاتی برای رژیم غذایی سالمندان مبتلا به بیماری ریوی در مراکز نگهداری
به غیر از خوردن غذاهای مغذی و یک رژیم سالم، در اینجا نکات و توصیههایی برای کمک به سالمندان در گنجاندن تمام مواد مغذی مورد نیاز، افزایش سطح انرژی و بهبود عملکرد در فعالیتهای روزمره آورده شده است.
- بیمار باید وزنش را در حالت ایدهآل حفظ کند؛ اضافه وزن یا چاقی می تواند تنفس را دشوارتر کند.
- پرستار باید برنامه ای در نظر بگیرد تا بیمار سالمند به جای خوردن سه وعده بزرگ، از 4 الی 6 وعده کوچکتر در طول روز بهره مند شود. این موضوع باعث می شود تا بیمار احساس پری کمتری داشته باشد و فشار کمتری به دیافراگمش وارد شود، که همین مسئله میتواند تنفس ساده تر را به همراه داشته باشد.
- بیماری ریوی می تواند باعث می شود تا بیمار احساس بی حالی نداشته باشد؛ بنابراین از بیمار بخواهید تا قبل از وعده های غذایی استراحت کند.
- از مصرف غذاهای نفخ دار پرهیز کنید. ایجاد نفخ به خصوص برای بیمارانی که مبتلا به مشکل تنفسی هستند، می تواند بسیار مشکل ساز باشد.
- از مغذی بودن وعده های غذایی بیماران سالمند اطمینان حاصل کنید. فردی که به COPD یا مشکلات ریوی دیگر مبتلا باشد، ممکن است برای طولانی مدت از استروئید استفاده کند. اگرچه این داروها نقش بسیار مهمی در مدیریت بیماری آنها ایفا می کند اما می تواند با سوخت و ساز ویتامین ها و مواد معدنی مانند کلسیم و ویتامین دی تداخل ایجاد کند. پرستار باید تاثیر افزودن مکمل های غذایی در روتین زندگی سالمند را با پزشک معالج مورد بررسی قرار دهد.
نکاتی برای انجام تمرینات ورزشی در افراد مبتلا به بیماریهای ریوی در مراکز نگهداری
انجام مرتب تمرینات سبک ورزشی می تواند به بهبود سطح اکسیژن خون در سالمندان، کیفیت خواب و عملکرد قلبی عروقی کمک کند. پرستار سالمند زمانی را برای انجام تمرینات ورزشی و پیاده روی در برنامه روزمره سالمندان در نظر میگیرد. پرستار همچنین آنها را در این مدت همراهی می کند تا مشکلی پیش نیاید. حتی یک حرکت ساده مانند یک پیادهروی مختصر در یک مسیر، انجام تمرینات هوازی یا کشش سبک میتواند مفید باشد.
نکاتی برای خواب بهتر در بیماران ریوی در مراکز نگهداری
فعالیت های عادی مانند خوابیدن با عملکرد ریه تحت تاثیر قرار می گیرد. بسیاری از بیماران مبتلا به بیماریهای تنفسی، زمانی که به پشت دراز می کشند، نمی توانند به خوبی نفس بکشند.
بهیار سالمند در هنگام خواب نیز از ایشان مراقبت میکند و درصورتی که شخص مشکل داشته باشد از ایشان میخواهد به طرفین بخوابد، چرا که خوابیدن به پهلو بهترین حالت برای باز نگه داشتن مجاری تنفسی است. همچنین بالش مناسب برای ایشان در نظر گرفته میشود، به طوری که سر بیمار کمی بالاتر قرار گیرد و بدینترتیب تنفس راحتتر شود.
وظایف پرستار سالمند مبتلا به بیماریهای تنفسی
پرستار سالمند در مراکز نگهداری علاوه بر کمک به فعالیت های روزانه سالمندان مبتلا به بیماری های تنفسی، وضعیت روانی و فیزیکی آنها را نیز در نظر دارد و به آنها در بهبود مشکلات و پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک می کند. وظایف پرستار سالمند در زیر آورده شده است؛ پرستار علاوه بر کمک به حمام کردن، کمک به پوشیدن لباس، کمک به آراستن ظاهر و استفاده از سرویس بهداشتی؛ باید علائم حیاتی بیمار، داروهای مصرفی، مشکلات تنفسی که با آن مواجه هستن و غیره را برای اطلاع رسانی به پزشک و در نظر گرفتن روش های درمانی مناسب ثبت کند.
ثبت علائم تنفسی بیمار و سایر اطلاعات مربوط به داروهای مصرفی
پرستار سالمند با ثبت اطلاعات مربوط به سلامت فردی بیمار قادر خواهد بود گزارش دقیق و به روزی از وضعیت کنونی او ارائه نماید. پرستار باید عادت ثبت اطلاعات زیر را به صورت روزانه در خود تقویت کند.
- الگوی تنفس (برای مثال ساده، دشوار، با سرفه، با خس خس، گرفتگی سینه)
- داروهای مصرفی (اسم، دوز مصرف، زمان، همچنین عوارض جانبی شدید و بهبود در نشانه ها)
- تغییر در وضعیت خوراک و گوارش بیمار
- کیفیت و الگوی خواب
- فشار خون و ضربان قلب، تعداد تنفس و سطح اکسیژن (لازم است تا مبنایی در نظر داشته باشید و بتوانید تغییرات ناگهانی در بیمار را ثبت کنید)
- تمرین یا فعالیت هایی که نیاز به انجام حرکات فیزیکی دارد و اینکه چطور فعالیتی خاص بر تنفس بیمار تاثیر خواهد گذاشت (این مسئله میتواند شامل فعالیت های ساده و تغییر در حرکات مانند پیاده روی یا دوش گرفتن باشد)
سوالات متداول
چطور باید مراقبت فرد مبتلا به COPD بود؟
- به آنها کمک کنید تا مصرف دخانیات را ترک کنند: دلیل اصلی ابتلا به COPD، استعمال دخانیات است.
- در کنار آنها به فعالیت بپردازید.
- هوای داخل منزل یا محل نگهداری بیمار را تمیز نگاه دارید.
- به همراه بیمار به جلسه ملاقات با پزشک بروید.
- درباره تشخیص نشانه های خطرزا بباموزید.
چرا افراد سالمند به مشکلات ریوی مبتلا می شوند؟
ممکن است عضلات و بافت های دیگری که در نزدیکی مجرای تنفسی قرار دارند، توانایی خود در باز نگاه داشتن مجرا از دست بدهند. همچنین افزایش سن باعث می شود که کیسههای هوا شکل خود را از دست بدهند و به شکل افتاده و آویزان دربیایند.
پرستار سالمند چگونه افراد مبتلا به COPD را درمان میکند؟
- اکسیژن درمانی: بیمار شاید به اکسیژن بیشتری نیاز داشته باشد.
- توانبخشی ریوی: به افراد مبتلا به COPD ابزاری برای بهبود تنفس و کاهش نشانه ها می دهد. توانبخشی ریوی شامل انجام تمرین، آموزش و توصیه هایی در رابطه با رژیم غذایی است.
- ترک سیگار
سطح اکسیژن نرمال برای یک فرد ۹۰ ساله چقدر است؟
سطح اشباع اکسیژن اشباع بین ۹۷ تا ۱۰۰ درصد است. افراد مسن دارای سطح اکسیژن پایین تری از جوانان هستند؛ برای مثال افراد بالای ۷۰ سال شاید دارای سطح اکسیژن حدود ۹۵ درصد باشند که قابل قبول به شمار میرود.