سالمندان فلج ممکن است به شخصی نیاز داشته باشند تا به آنها در انجام فعالیتهای روزانه کمک کند. فلج کامل، به وضعیتی گفته می شود که در آن بیمار اصلا قادر به حرکت کردن یا کنترل عضلات فلج شده خود نباشد. چنین افرادی حتی ممکن است که حسی در عضلات خود نداشته باشند. از سوی دیگر، فلج جزئی یا ناقص به وضعیتی اطلاق می شود که فرد هنوز در عضلات فلج خود حس دارد و احتمالا قادر به کنترل کردن آنهاست. به همین دلیل بر اساس درجات مختلف فلج اندام و بسته به محل فلج و شدت آن، داشتن پرستار جهت مراقبت از این دسته از افراد ضروری است.
مراقبت‌های پرستاری از سالمندان فلج شامل فیزیوتراپی و کمک به آنها در انجام فعالیتهای روزانه میشود. فعالیتهای روزانه مواردی نظیر غذا خوردن، استحمام، لباس پوشیدن و استفاده از رختخواب را شامل میشوند. فیزیوتراپی نیز توسط فیزیوتراپیست‌های متخصص و ماهر در خانه سالمندان برای این دسته از افراد انجام میشود. همچنین از تکنیک‌هایی مانند ماساژ، فعالیتهای جسمانی و طب سوزنی به عنوان بخشی از مراقبت‌های پرستاری برای سالمندان فلج استفاده میشود.
اهمیت مراقبت از سالمند فلج
سالمندان فلج جهت رفع نیازهای خود، به صورت ۲۴ ساعته در تمام ایام هفته به مراقبت و کمک بهیار یا پرستار حرفه‌ای نیاز دارد. این مراقبت و پرستاری از سالمندان فلج موجب می شود تا آنها بتوانند به تدریج از نظر حرکتی و انجام امورات روزمره خود به سطح خاصی از استقلال و عدم وابستگی برسند. با این حال، بهتر است تا سالمندان فلج در خانه سالمندان تحت نظر باشند، چرا که در اکثر موارد فلج بودن توانایی این دسته از افراد برای انجام فعالیتهای روزانه را بطور کامل از بین می برد.
عدم مراقبت درست از سالمندان فلج چه خطراتی به همراه دارد؟
فلج در افراد سالمند میتواند بر سایر عملکردهای بدن نظیر تنفس و ضربان قلب آنها نیز تاثیرگذار باشد. این شرایط و بیماری همچنین می تواند سایر سیستم‌های بدن در نقاط درگیر را تحت تاثیر قرار دهد. بسته به نوع و شدت فلج، فرد سالمند ممکن است در معرض خطرات زیر نیز باشد:
- اختلال در تنفس، سرفه و خطر ابتلا به ذات الریه
- لخته شدن خون و ترومبوز ورید عمقی(DVT)
- اختلال در گفتار یا بلع (دیسفاژی)
- اضطراب و افسردگی
- فشار خون بالا یا افت فشار خون و مشکلات قلبی
- بی اختیاری ادراری و از دست دادن کنترل روده
- زخم بستر و بیماری عفونی سپسیس
خانه سالمندان چه تمهیداتی را برای سالمندان فلج(سالمند با محدودیت حرکتی) فراهم میکند؟
ویلچر برای سالمند با محدودیت حرکتی
با توجه به اینکه سالمند با محدودیت حرکتی نمی‌تواند راه برود، برای حرکت به ویلچر و بهیار نیاز دارد. خانه سالمندان برای سالمندانی که توانایی راه رفتن ندارند، انواع ویلچر مکانیکی و برقی را فراهم میکند.
چینش اسباب و وسایل برای سهولت دسترسی فرد سالمند
جهت اینکه فرد سالمند بتواند با ویلچر به صورت آزادانه حرکت کند، باید اسباب و وسایل با چینش خاصی در محیط قرار بگیرند تا هرگونه مانع احتمالی حذف شود. وجود سطح شیب‌دار یا بالابر و آسانسور جهت ورود به اتاق نیز دسترسی فرد سالمند را آسان‌تر میکند. همچنین کابینت و کشوها نیز پایینتر از ارتفاع معمول تعبیه میشوند تا براحتی برای فرد سالمند قابل دسترسی باشند.
تخت بیمارستانی
برای سالمندان فلج یا دارای محدودیت حرکتی، از تخت‌های بیمارستانی استفاده میشود که براحتی قابل تنظیم ارتفاع هستند و می توان آنها را بالا و پایین کرد. از این رو با استفاده از این تخت‌ها، پرستار فرد سالمند میتواند براحتی پوست ران، شانه و آرنج فرد سالمند را بررسی کند تا در صورت تشخیص هرگونه قرمزی، حساسیت و درد، سریعا پزشک را مطلع سازد.
پرستار سالمند فلج در خانه سالمندان چه وظایفی دارد؟
اقدامات و وظایف مراقبتی که باید صورت بگیرد، با توجه به ماهیت فلج فرد سالمند که ممکن است فلج جزئی یا فلج کامل باشد، متفاوت است. به طور کلی، مورد فلج چه فلج مغزی و یا هر فلج دیگری باشد، مراقبت از فرد سالمند فلج بسیار حائز اهمیت است.
کمک به سالمندان در انجام فعالیتهای روزانه
سالمندان فلج برای انجام کارهای روزمره خود اعم از پوشیدن لباس، غذا خوردن، مصرف دارو و استفاده از دستشویی، ممکن است به کمک نیاز داشته باشند. برخی از وظایف مرتبط پرستار در این زمینه عبارتند از:
- مراقبت‌های فردی: این مورد شامل کمک به استحمام، نظافت، لباس پوشیدن، تغذیه و کمک به استفاده از دستشویی می شود.
- تحرک: این مورد شامل کمک در بلند شدن، جابجایی و استفاده از ویلچر میباشد.
جلوگیری از ایجاد زخم بستر
عدم تحرک و فعالیت و ثابت ماندن برای مدت طولانی میتواند باعث شود تا فرد سالمند دچار زخم بستر شود. زخم بستر میتواند بسیار دردناک باشد و حتی عفونی شود. این نوع زخم‌ها معمولا در پشت بدن و پشت پاها به دلیل ثابت ماندن طولانی مدت فرد ایجاد میشوند. از این رو پرستار به فرد سالمند کمک میکند تا هر چند ساعت یکبار با تغییر موقعیت، از ایجاد زخم بستر جلوگیری شود.
بررسی کاتتر ادراری
پرستار به طور مرتب کاتتر ادراری فرد سالمند را بررسی می کند تا از عفونت دستگاه ادراری و بروز عوارض بیشتر برای بیمار جلوگیری کند. از اینرو، علائمی نظیر وجود خون یا چرک در ادرار، مسدود شدن جریان ادراری و تب، نشانه عفونت هستند و به مداخله و درمان فوری پزشکی نیاز دارند.
جلسات فیزیوتراپی
فیزیوتراپی نیز بخشی از برنامه‌های مراقبت از سالمندان فلج است که به بهبود تحرک آنها کمک میکند. جلسات فیزیوتراپی شامل ماساژ و سایر فعالیتهای درمانی میشود. هدف از این کار، شل کردن عضلات و تقویت آنها با افزایش گردش خون در بدن است. پرستار سالمند با در نظر گرفتن مراقبت‌های لازم، به بیمار در انجام تمرین‌های فیزیوتراپی کمک میکند.
نظارت بر تغذیه سالمندان
پزشک توصیه‌هایی در مورد آنچه که فرد سالمند باید بخورد و آنچه که باید از مصرف آن خودداری شود را ارائه می دهد. بهیار یا پرستار نیز از این دستورالعمل پزشک در تغذیه فرد سالمند پیروی می کند تا فرد سالمند فلج غذاهای غنی از مواد مغذی را دریافت کند که به راحتی بلعیده شوند تا از بروز خفگی یا سایر موارد ناخواسته جلوگیری شود.
پیروی از این برنامه غذایی در افراد سالمند فلج موجب میشود تا فرد قدرت بدنی خود را بازیابد، وزن خود را متعادل نگه‌دارد و عملکرد جسمانی خود را بهبود ببخشد. پرستار یا بهیار نیز باید بدن فرد سالمند را هیدراته نگه‌دارد چرا که مصرف آب کافی برای عملکرد مناسب بدن حیاتی است.
نظارت بر وضعیت جسمی و روحی سالمند
پرستار سالمند موظف است به طور روزانه علائم حیاتی سالمند را ثبت کند، در اسرع وقت مشکلات بیمار را به پزشک معالج اعلام کند و طبق دستورات پزشک اقامات لازم را انجام دهد.
مراقبت و رسیدگی عاطفی
بروز افسردگی در فردی که به تازگی دچار فلج شده است بسیار شایع است. از این رو علائم هشدار دهنده‌ای برای این حالت وجود دارد که پرستار فرد سالمند فلج از آنها آگاه است. این علائم شامل پرخوابی، تغییر وزن، از دست دادن علاقه و بروز افکار منفی میشوند. جهت کمک به مقابله با این افکار منفی، مواردی وجود دارد که پرستار فرد سالمند میتواند آنها را انجام دهد.
پرستار بیمار، اولین شخصی است که با ایشان در ارتباط است. پرستار سالمند در طول روز زمانی را به صحبت کردن و ایجاد رابطه‌ای نزدیک با شخص سالمند در نظر می‌گیرد، با ایشان در مورد فعالیتهای روزمره، مسائل روز و تمایلات ایشان صحبت میکند و به طور کلی فضایی را فراهم میکند تا بدین‌ترتیب از بروز افسردگی در شخص سالمند جلوگیری کند. با اندکی دقت، احتیاط و درک، سالمند فلج نیز می تواند زندگی رضایت بخشی را حتی با روی ویلچر بودن، داشته باشند.
ما در مجموعه نگار برای سالمندان با محدودیت حرکتی مراقبت‌های ویژه‌ای را در نظر گرفته‌ایم. پرستاران نگار به صورت 24 ساعته از عزیزان سالمند مراقبت می‌کنند، مشکلات ایشان را با پزشک معالج در میان می‌گذارند و تمامی دستورالعمل‌های لازم را به منظور بهبودی ایشان به کار می‌گیرند.
چگونه یک فرد سالمند فلج را در تخت حمام کنیم؟
برای سالمندان فلج یا دارای محدودیت حرکتی، حمام در تخت نیاز خواهد بود، از اینرو:
- بهیار از فرد سالمند می پرسد که آیا دمای اتاق برای او مناسب است تا در صورت لزوم دما را تغییر دهد.
- تخت را در ارتفاعی تنظیم می کند تا بدون صدمه زدن به فرد سالمند بتواند حمام کردن را انجام دهد.
- پد محافظی ضد آب را زیر فرد سالمند قرار می دهد تا ملافه تخت را خشک نگه دارد.
- ممکن است به دو نفر برای حمام در تخت نیاز باشند، بویژه هنگام چرخش فرد سالمند به پهلو.
- بهیار تمام موارد و اقدامات احتیاطی را انجام میدهد تا مطمئن شود در طول استحمام، احتمال افتادن فرد سالمند از تخت بطور کامل رفع شود.
- فرد سالمند باید رو به پشت دراز بکشد، پاهای خود را کمی باز کرده و دستانش را آزاد در کنار خود قرار دهد.
- بهیار، صورت و گردن و زیر بغل فرد سالمند را میشوید و به او اجازه میدهد تا جایی که امکان دارد حمام کردن را خودش انجام دهد و در طول این امر، به وی کمک کرده و قسمت‌های ناقص را تکیمل می کند.
- بهیار باید حین شستن چین و چروک‌های پوستی مراقب باشد و همچنین قرمزی پوست یا وجود زخمی را نیز بررسی کند.
- سپس فرد سالمند به پهلوی دیگر میخوابد تا تمامی قسمت‌های بدن شسته شوند.
- پس از اتمام استحمام، فرد سالمند سریعا لباس پوشانده می شود.
سؤالات متداول
سالمندان وابسته به تخت در معرض چه خطراتی قرار دارند؟
مشکلات ناشی از این امر عبارتند از:
- لخته شدن خون
- افسردگی
- ایجاد زخم بستر
- تضعیف استخوان‌ها
- تضعیف عضلات و سفتی مفاصل
آیا یک سالمند فلج می تواند به تنهایی زندگی کند؟
اگر فرد نتواند بیش از 75 درصد بدن خود را حرکت دهد، پس قادر به تنها زندگی کردن نخواهد بود.
چگونه می توان از ایجاد زخم بستر در سالمندان فلج جلوگیری کرد؟
می توانید با تغییر مکرر موقعیت و وضعیت فرد سالمند از ایجاد زخم بستر پیشگیری کنید. سایر موارد و راهکارها عبارتند از انجام اقدامات مراقبت از پوست، حفظ تغذیه مناسب و مصرف مایعات، مدیریت استرس و ورزش روزانه.
