با اینکه آرتروز در میان سالمندان شایع است اما ابتلا به این بیماری، الزاما جزوی از روند طبیعی افزایش سن و پیری نیست. در مراقبت از سالمندان مبتلا به آرتروز، تا حد زیادی به آنها در انجام امورات روزانه کمک می شود. از آنجا که همه انواع آرتروز باعث درد، خشکی و التهاب مفاصل می شوند، زندگی سالمند مبتلا به آرتروز همیشه با درد همراه است. این تأثیرات باعث می شوند که حرکت به اطراف یا انجام فعالیت های روزمره مثل حمام کردن و لباس پوشیدن برایشان سخت شود و در نتیجه مراقبت از این افراد ضروری است.
اهمیت مراقبت از سالمند مبتلا به آرتروز
در آرتروز باید مفاصل را به حرکت وا داشت و عضلات را قوی کرد، ولی این کار برای سالمندان دشوار است. بنابراین مراقبت و توجه برای سالمندی که از این بیماری رنج می برد حیاتی است تا بتواند با درد کارهای روزانه مقابله کند. زندگی با آرتروز راحت نیست و انجام وظایف ساده و روزمره اغلب دردناک و سخت است. متأسفانه هیچ درمانی برای ورم مفاصل و استخوان ها وجود ندارد اما این بیماری لزوما با گذشت زمان بدتر نمی شود. تعدادی از درمان ها می توانند به تسکین علائم کمک کنند.
چگونه باید از سالمند مبتلا به آرتروز مراقبت کنیم؟
از آنجا که آرتروز ،درمان همیشگی ندارد هدف اصلی در درمان سالمند دچار آرتروز این است که به کاهش درد و انجام کارهای روزمره اش کمک کنیم. این هدف به کمک نکات زیر انجام می شود:
معیارهای سبک زندگی
درد آرتروز ممکن است روز به روز یا هفته به هفته تغییر کند چرا که این بیماری میتواند به یک باره «عود کند». با این حال اکثرا انواع آرتروز طولانی مدت هستند و با پیشرفت بیماری، فرد به مراقبت بیشتری احتیاج خواهد داشت. تغییر سبک زندگی سالمند تا حد زیادی در تسکین درد به وی کمک می کند.
ورزش
ورزش یکی از مهم ترین درمان ها برای فرد مبتلا به التهاب مفاصل، فارغ از سن یا میزان تناسب اندام او است. فعالیت فیزیکی سالمند باید ترکیبی از ورزش ها را در بر بگیرد تا عضلاتش تقویت شود و تناسب اندامش به طور کلی بهتر شود. طبیعی است که با وجود درد فکر کنند ورزش علائمشان را بدتر می کند. با این حال ورزش منظم که سالمند را فعال نگه دارد، عضله سازی میکند و مفاصل را نیز تقویت می کند؛ در نتیجه علائم بهبود پیدا می کنند. ورزش برای کم کردن وزن، بهتر کردن حالت ایستادن و کاهش استرس هم خوب است و همه این موارد باعث کم شدن علائم می شوند.
باید درباره مزایای برنامه ورزشی با فرد کهنسال گفتگو کنید و برنامه ورزشی به او بدهید. خیلی مهم است که فرد این برنامه را دنبال کند چون این ریسک وجود دارد که ورزش زیاد با سرعت زیاد یا ورزش اشتباه ممکن است به مفاصلش آسیب بزند.
کم کردن وزن
اضافه وزن ممکن است باعث آسیب به مفاصل نگه دارنده وزن مثل مفصل ران و زانو شود. مراقبان می توانند با توانمندسازی و تشویق عزیزشان برای کاهش وزن و حفظ آن نقش مهمی داشته باشند. حتی ده درصد کاهش هم به کم شدن فشار روی مفصل کمک می کند.
تغذیه سالم
داشتن یک رژیم سالم و متعادل بسیار مهم است. تغذیه سالم همه مواد مغذی مورد نیاز را به شما می دهد و به افراد مسن کمک می کند تا وزنشان را در محدوده سالمی نگه دارند. سعی کنید غذای مورد علاقه شان را در برنامه هفتگی تغذیه شان بیاورید و برای تحریک اشتهایشان در مورد غذاها با آنها صحبت کنید.
رژیم غذاییشان باید شامل غذاهای متنوع از 5 گروه غذایی باشد. اینها عبارتند از:
- میوه و سبزیجات
- غذاهای دارای نشاسته مثل نان، برنج، سیبزمینی و پاستا
- گوشت، ماهی، تخم مرغ، و لوبیا
- شیر و لبنیات
- غذاهای حاوی چربی و قند
دارو
داروهای تسکین درد یکی از راه حل های ممکن برای کمک به سالمند دچار آرتروز هستند. همانطور که در بالا گفتیم آرتروز عارضه ای است که باعث می شود فرد مسن درد را در همه ابعاد زندگی تجربه کند. استفاده از داروهای مسکن برای مقابله با درد آرتروز یکی از کارهای استاندارد در میان مراقبین است. افراد مسنی که آرتروز دارند احتمالا داروهای مناسب برایشان تجویز شده است. مطمئن شوید که سروقت داروهایشان را مصرف می کنند و هیچ نوبتی را جا نمی اندازند.
درمان های حمایتی
علاوه بر تغییرات سبک زندگی و داروهای مسکن، درمان های حمایتی می توانند تا حد زیادی به فرد مسن برای مقابله با درد کمک کنند. درمان های حمایتی برای از بین بردن درد موقت عالی هستند و در ترکیب با سایر روش های درمانی میزان اثرگذاری را بالا می برند. برخی از این درمانها عبارتند از:
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)
در این روش از دستگاهی استفاده می شود که پالس های الکتریکی را به کمک قطعاتی چسبناک با نام الکترود که به پوست وصل می شود ارسال می کند. این امر می تواند به کاهش درد ناشی از آرتروز کمک کنند؛ بدین منظور انتهای اعصاب نخاع شما که مسئول کنترل درد هستند را سِر می کنند. قبل از شروع درمان مطمئن شوید که از پزشک یا فیزیوتراپی مجرب کمک می گیرید و همیشه از پرستاری مجوزدار بخواهید که این روند را انجام دهد.
کیسه آب گرم یا سرد
در برخی افراد با گذاشتن کیسه های گرم یا سرد روی مفاصل درد آرام شده و علائم آرتروز، کمتر می شوند. گذاشتن یک بطری آب پر شده با آب گرم یا سرد در ناحیه مد نظر می تواند در کاهش درد بسیار مؤثر باشد.
دستگاه های کمکی
اگر آرتروز باعث مشکلات حرکتی شود یا انجام کارهای روزمره را دشوار کند می توان از تعدادی دستگاه کمک گرفت. پاپوش همراه با کفی جذب کننده شوک قادر است مقداری از فشار روی مفاصل پای بیمار در هنگام راه رفتن را کم کند. کفیهای خاص کمک میکنند که وزن مساوی تر توزیع شود. بریس پا هم همین عملکرد را دارد.
اگر التهاب مفاصل روی مفصل ران یا زانو که در حرکت بیمار نقش دارند تأثیر بگذارد، می توان از وسیله کمکی راه رفتن مثل عصا یا چوب استفاده کرد. باید آن را در سمت مخالف پای آسیب دیده قرار دهند تا مقداری از وزن را تحمل کند.
اگر آرتروز روی دست ها تأثیر گذاشته است می توان برای کارهای دستی از قبیل باز کردن شیر از وسایل کمکی استفاده کرد. دستگاه های خاص مثل بازکننده شیر انجام این کارها را راحتتر می کنند.
درمان دستی
عدم استفاده از مفاصل باعث می شود عضلات تحلیل بروند و خشکی حاصل از آرتروز بیشتر شود. درمان دستی تکنیکی است که در آن فیزیوتراپیست یا پرستار مجوزدار یا مراقب با استفاده از دستشان بافت های بدن را می کشند، حرکت می دهند و ماساژ می دهند تا مفاصل نرم و منعطف باقی بمانند.
نکات مهم در خصوص پرستاری از سالمند مبتلا به آرتروز
- مراقب باید به مسائل سالمند توجه کند و آنها را به پزشک او انتقال دهد، به ویژه اگر تشخیصی داده نشده و علائم ظاهر شده اند.
- اگر سالمند درباره انجام یک کار شکایت می کند و انجامش برایش سخت است، مراقب باید به او گوش دهد. سرخود فکر نکنید که او تنبل یا خسته است، به خصوص اگر هنوز بیماری تشخیص داده نشده است.
- مراقب باید حواسش باشد که درد کجا رخ می دهد. همچنین باید آمار داروهای مصرفی، غذاهای صرف شده، و فعالیت یا حرکت را داشته باشید. این اطلاعات کمک می کنند الگوهایی را شناسایی کرده و اطلاعات ارزشمندی در اختیار متخصص مراقبت سلامت بگذارید.
- اغلب چندین پزشک یا پرستار از سالمندان مراقبت میکنند. مراقب خانوادگی میتواند کمک کند که ارتباطی مداوم بین همه آنها برقرار باشد؛ این امر تضمین میکند که همه با هم هماهنگ هستند و سالمند مبتلا به آرتروز مراقبت پزشکی لازم را دریافت می کند.
- مراقب باید سالمند را به حرکت و ورزش منظم تشویق کند. حتی اندکی حرکت در طول روز تا حد زیادی باعث بهبود علائم میشود: دور زدن در خانه (داخل و خارج)، ورزش های با کمک صندلی و تمرینات کششی. مطمئن شوید که قبل از گنجاندن ورزش ها در روتین با پزشک مشورت می کنید.
- مراقب در صورت نیاز باید فرد را به کاهش وزن تشویق کند. اضافه وزن باعث آسیب مفاصل نگهدارنده وزن مثل مفصل ران و زانو میشود. . مراقبان می توانند با توانمندسازی و تشویق عزیزشان برای کاهش وزن و حفظ آن نقش مهمی داشته باشند، حتی ده درصد کاهش هم به کم شدن فشار روی مفصل کمک می کند. یادتان باشد قبل از کاهش وزن با پزشک مشورت کنید.
سؤالات متداول
چه چیزی به سالمند مبتلا به آرتروز کمک می کند؟
در سالمندان درمان هایی مثل ورزش، کاهش وزن، درمان فیزیکی، بریس و استفاده از دستگاه های کمکی مثل عصا و واکر باید در ابتدا برای به حداقل رساندن اثرات مخرب دارو لحاظ شوند.
افراد مسن مبتلا به آرتروز باید از چه غذاهایی اجتناب کنند؟
اینها هشت غذا و نوشیدنی هستند که در صورت ابتلا به آرتروز باید از آنها اجتناب کرد.
- قندهای افزوده.
- گوشتهای قرمز و فراوری شده.
- غذاهای حاوی گلوتن.
- غذای بسیار فراوری شده.
- الکل.
- یک سری روغنهای گیاهی خاص.
- غذاهای پرنمک.
- غذاهایی با AGE بالا مثل گوشت (به خصوص گوشت قرمز)، پنیرهای خاص، تخم مرغ نیمرو، کره، پنیر خامهای، مارگارین، مایونز، روغن، و آجیل.
چطور درد مفصل در سن بالا را متوقف کنیم؟
برخی افراد مفاصلی که خشک است را گرم میکنند و روی مفاصل ملتهب یخ میگذارند. داروهایی که با دهان مصرف میکنید یا مستقیما روی پوست میگذارید هم می توانند مفید باشند. با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است داروهای قابل خرید بدون نسخه یا مسکن دارای نسخه را تجویز کند.
آیا گرما یا سرما برای سالمندان مبتلا به آرتروز بهتر است؟
از پدهای گرمایشی هر دفعه به مدت بیشتر از 20 دقیقه استفاده نکنید. استفاده از سرما، مثل گذاشتن بستههای یخ روی مفاصل دردناک به تسکین درد و کاهش التهاب بعد از ورزش سخت کمک میکند.
