از دست رفتن دندانها میتواند نشانهای از پیری باشد. سالمندانی که دندانهای خود را از دست میدهند به منظور جلوگیری از مشکلات دهان و دندان نیازمند مراقبتهای ویژه خواهند بود. نداشتن دندان طبیعی میتواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت و کیفیت زندگی سالمند داشته باشد. این افراد همچنان زمانی که دندان مصنوعی خود را خارج میکنند باید با ملایمت بر روی لثههای خود مسواک بزنند. همچنین باید بر روی زبان و دو طرف دهان نیز مسواک بزنند تا پلاکها به طور کامل از بین بروند. علاوه بر این از آن جایی که سالمندان بیدندان نمیتوانند به خوبی غذا را بجوند و ممکن است برای هضم غذاهای سفت مثل گوشت مشکل داشته باشند، باید از رژیم غذایی مخصوصی استفاده کرده و غذاهای نرم مثل سوپ و ماهی بخورند.
بهداشت دهان و دندان در دوران سالمندی
برای افراد سالمندی که دندانهای کمی داشته و یا دندان ندارند، رعایت بهداشت دهان همچنان مهم خواهد بود. برخی از افراد فکر میکنند که در صورت نداشتن دندان، دیگر نیازی به رعایت بهداشت دهان و یا مراجعه به دندانپزشک نخواهند داشت که تصوری غلط است.
سالمندان بی دندان باید نکات بهداشتی زیر را رعایت کنند:
- دو بار در روز مسواک زدن ملایم لثهها و زبان با استفاده از یک مسواک نرم به منظور از بین بردن ذرات غذا و باکتریها
- حفظ رطوبت دهان با نوشیدن مکرر آب یا استفاده از دهانشویه
- مرطوب نگه داشتن لبها با استفاده از کرم مرطوب کننده
- برداشتن دندان مصنوعی قبل از خواب (هر شب) و خوابیدن بدون آن به منظور نفس کشیدن بافت های دهان
- مراجعه سالیانه به دندانپزشک برای معاینه و بررسی عفونتهای قارچی، غربالگری سرطان و تنظیم اندازه دندان مصنوعی
سالمند بیدندان در خانه سالمندان به چه مراقبتهایی نیاز دارد؟
رعایت بهداشت دهان حتی پس از افتادن همه دندانها اهمیت خواهد داشت. پرستاران خانه سالمندان میتوانند برای مراقبت از سالمند بیدندان از نکات زیر استفاده کنند.
معاینه منظم دندانپزشکی
معمولاً افراد سالمند باید هر 6 ماه یک بار به دندانپزشک مراجعه کنند. معاینات منظم به پیشگیری از بیماریهایی مثل سرطان دهان کمک کرده و باعث تشخیص زودهنگام آنها میشود. اگر فرد متوجه تغییر ناگهانی در چشایی یا بویایی شده و یا دچار درد مداوم دهان شده است باید برای رد احتمال بیماریهای خطرناک به دندانپزشک مراجعه کند.
مسواک زدن روزانه دندانهای مصنوعی
مسواک زدن منظم برای حفظ سلامت دهان و دندان ضروری است. اگر سالمند از دندان مصنوعی استفاده میکند باید بعد از غذا خوردن آنها را با آب شستشو دهد تا ذرات غذا از بین دندانها خارج شوند. همچنین باید به طور روزانه با استفاده از مسواک و خمیردندان مخصوص، دندانهای مصنوعی خود را مسواک بزند.
سالمندان نباید از خمیردندانهای سفیدکننده و دیگر محصولات ساینده استفاده کنند. این محصولات خراشهایی را بر روی دندان ایجاد کرده و باعث تجمع باکتری در آنها و تغییر رنگ میشوند. دهانشویه مکمل خوبی برای روتین بهداشت دهان خواهد بود. از یک دهانشویه ملایم استفاده کنید که باکتریها را کشته و بوی بد دهان را از بین ببرد.
پلاکها را به صورت روزانه پاک کنید.
مسواک زدن میتواند پلاکها را از بین برده و گردش خون دهان را تقویت کند. افراد سالمند باید از یک مسواک نرم به همراه خمیردندان غیرساینده استفاده کنند و پس از مسواک زدن کامل، دهان خود را با آب شستشو دهند.
دندان مصنوعی را خارج کرده و آن را در آب قرار دهید.
دندان مصنوعی خطر عفونتهای دهان را افزایش میدهد به خصوص اگر باعث آسیب به بافتهای دهان شود. عفونت قارچی دهان یا برفک در بین افرادی که دندان مصنوعی دارند شایع است. به منظور جلوگیری از عفونت دهان باید بعد از هر وعدهی غذایی و همچنین بعد از خارج کردن دندان مصنوعی قبل از خواب، دهان خود را با آب نمک شستشو دهید.
سبک زندگی سالم
داشتن رژیم غذایی سالم، مصرف آب زیاد و دوری از الکل و دخانیات روشهای خوبی برای بهبود سلامت دهان و دندان هستند. اگر سالمند برای جویدن برخی غذاها مشکل دارد او را به استفاده از غذاهای نرم و اسموتی میوههای مختلف تشویق کنید.
مکمل مولتی ویتامین نیز میتواند نیازهای فرد سالمند را تأمین کند ولی قبل از مصرف آن با پزشک مشورت کنید. با معاینات منظم دندانپزشکی، سبک زندگی سالم و تمیز کردن روزانهی دهان، فرد سالمند میتواند از سلامت دهان و دندان بهره مند شود.
غذاهای سالم برای سالمندان بیدندان
سالمندانی که دندانهای خود را از دست دادهاند همچنان میتوانند رژیم غذایی سالمی داشته باشند. زمانی که وضعیت دندانهای سالمند غذا خوردن را برای او دشوار میکند، میتوانید از غذاهای زیر در رژیم غذایی او استفاده کنید.
ماست
ماست میتواند غذای خوبی برای صبحانه یا میان وعده باشد و میتوانید با اضافه کردن پوره میوه یا عسل طعم آن را تغییر دهید. ماست همچنین دارای پروتئین بوده که تأمین آن برای سالمندانی که توان جویدن گوشت را ندارند دشوار خواهد بود. سعی کنید از ماستهای کم چربی و بدون شکر استفاده کنید تا غذای شما تا حد امکان سالم باشد.
نیمرو
تخم مرغ یکی دیگر از روشهای تأمین پروتئین برای سالمندان است. میتوانید با روشهای پخت مختلف بافت تخم مرغ را نیز تغییر دهید. همچنین میتوانید با اضافه کردن سبزیجات نرم مثل فلفل دلمهای، ارزش غذایی و طعم غذا را بهتر کنید.
سوپ
سالمندانی که از غذاهای نرم استفاده میکنند، ممکن است خسته شده و غذای خود را رد کنند. سعی کنید سوپهای مختلف برای این افراد تهیه کنید. به هنگام تهیه سوپ دقت کنید که محتویات آن باید ریزتر از حالت معمول خرد شوند. میتوانید با استفاده از مخلوط کن دستی نیز هضم سوپ برای سالمند را آسانتر کنید.
ماهی پخته
ماهی نسبت به گوشتهای دیگر نرمتر بوده و چربیهای سالم و پروتئین زیادی در آن وجود دارند. سالمون نسبت به ماهیهای دیگر گزینه بهتری خواهد بود. از دستور پختهایی استفاده کنید که آبلیمو و سبزیجات تازه در آنها به کار رفته باشد.
پوره سیب زمینی
این غذا نیازی به جویدن نداشته و سالم است. به یاد داشته باشید که یک وعده غذایی دارای سیب زمینی و کره تمامی ویتامینها و مواد معدنی موردنیاز سالمند را تأمین خواهد کرد.
سبزیجات بخارپز
بسیاری از سبزیجات در حالت خام سفت هستند ولی سبزیجاتی مثل گل کلم، بروکلی و هویج در صورت بخارپز شدن بسیار نرم خواهند شد. میتوانید به جای سالاد از سبزیجات بخارپز استفاده کنید تا سالمند بتواند سبزیجات موردعلاقه خود را مصرف کند.
سؤالات متداول
فردی که دندان ندارد چگونه باید از دهان خود مراقبت کند؟
- مسواک زدن لثهها
- مسواک زدن زبان
- استفاده از دهانشویه
- مراقبت از دندان مصنوعی
آیا فردی که دندان ندارد باید لثههای خود را مسواک بزند؟
دندانپزشکان مسواک زدن لثه بدون دندان را توصیه میکنند.
چگونه باید دندان مصنوعی را تمیز کرد؟
دندان مصنوعی را در یک ظرف آب سرد تمیز قرار دهید. این ظرف باید به طور منظم شسته شده و خشک شود. از یک مسواک نرم برای مسواک زدن لثهها، زبان و دندان مصنوعی خود استفاده کنید. میتوانید از مسواک مخصوص دندان مصنوعی نیز استفاده کنید.
چه غذاهای نرمی نیاز به جویدن ندارند؟
- پوره سیب زمینی
- اسموتی
- نیمرو
- ماهی نرم
- سوپ
سالمندان چگونه از دندانهای خود مراقبت میکنند؟
همهی افراد سالمند برای حفظ سلامت دهان و دندان خود باید:
- حداقل دو بار در روز با استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنند.
- روزانه یک یا دو بار از یک دهانشویه ی ضدعفونی کننده استفاده کنند.
- به طور منظم برای معاینه و جرم گیری به دندانپزشک مراجعه کنند.
