یبوست در سالمندان: درمان فوری و قطعی یبوست شدید در افراد پیر

تشخیص یبوست براساس نشانه هایی مانند دفع ناقص مدفوع، مشکل در دفع یا هر دو صورت می گیرد. سالمندان معمولا با نشانه های دیگری مانند مدفوع سفت، نفخ معده و درد نیز مواجه می شوند. یبوست مزمن در سالمندان با نشانه هایی که در سه ماه از دوازده گذشته وجود داشته، مشخص می شود. تقریبا 60 درصد از سالمندان بالای 60 سال با مشکل یبوست درگیر هستند. با توجه به امکان تبدیل یبوست به یک مشکل جدی در سالمندان، پرستاران باید کاملا با آن آشنایی داشته باشند.

فهرست محتوا نمایش

چرا یبوست مزمن در سالمندان شایع است؟

سالمندان به دلایل زیر، بیشتر در معرض ابتلا به یبوست مزمن قرار دارند:

عوارض جانبی داروهایی داروی مخدر ضددرد (پرکوست، اکسی‌کدون و نورکو)، داروهای ضدافسردگی، داروی ضدتشنج و ضدحساسیت
مشکلات پزشکی مثل تومور، بیماری پارکینسون یا کم کاری تیروئید
کندی یا ضعف سیستم گوارشی ناشی از پیری یا ضعف بدنی

نشانه های رایج یبوست در سالمندان

زمانی که سالمندان با دو یا چند مورد از موارد زیر (حداقل در 25 درصد از موارد دفعشان) مواجه شوند، می توان گفت که به یبوست مبتلا هستند:

فشار آمدن به سالمند در حین دفع
مدفوع سفت
احساس دفع ناقص
نیاز به حرکات دستی (بعضی افراد باید از دست خود برای کمک به دفع مدفوع استفاده کنند)
کمتر از 3 مرتبه دفع در هفته

دلایل یبوست در سالمندان

رژیم غذایی نامناسب، عدم مصرف مایعات کافی، عدم فعالیت و استفاده از داروهای مخصوص برای درمان بعضی مشکلات پزشکی از جمله دلایل این مشکل محسوب می شود.

یک احساس روانی در افراد به وجود می آید و بیشتر سالمندان بیش از حد نگران دفع مدفوعشان هستند و یبوست در بیشتر اوقات یک موضوع روانی است.
افتادن دندان، خوردن غذا را سخت می کند و به همین دلیل خیلی از سالمندان، غذاهای نرم یا فرآوری شده که فیبر کمی دارند را برای خوردن انتخاب می کنند.
خیلی از سالمندان از بی اختیاری ادراری و بی اختیاری ادراری استرسی رنج می برند و برای جلوگیری از این مشکل، اب کمتری می نوشند. همچنین اگر رژیم عذایی مناسبی نداشته باشند، احتمالا مایعات زیادی در وعده هایشان دیده نمی شود. آب ومایعات دیگر با حجم دادن به مدفوع، باعث کاهش یبوست و نرم کردن مرفوع می شود.
عامل اصلی دیگر یبوست سالمندان، عدم ورزش یا نداشتن تمرینات حرکت در طول دوره هایی مثل بستری یا بیماری است.
داروهای مصرف شده برای مشکلات پزشکی مختلف می تواند باعث بروز یبوست در سالمندان شود. از این موارد می توان به داروهای ضدافسردگی، داروی ضداسید حاوی آلومینیوم یا کلسیم، ضدحساسیت، داروی ادرارآور و داروهای بیماری پارکینسون اشاره داشت.

تشخیص یبوست سالمندان

تشخیص یبوست با بررسی دقیق سوابق پزشکی و معاینه بیمار آغاز می شود. یبوست ایجاد شده توسط دارو، یبوست ناشی از عدم تحرک و تغییر در رژیم غذایی و کاهش مایعات مصرفی را می توان از سوابق پزشکی تشخیص داد.

برای تعیین عامل اصلی بروز یبوست که ممکن است سرطان روده بزرگ یا روده کوچک باشد، باید یبوستی که به تازگی ایجاد شده، بدتر شدن یبوست، وجود خون در مدفوع، کاهش وزن بی دلیل، تب، حالت تهوع، استفراغ، کم اشتهایی، سابقه خانوادگی بیماری التهابی دستگاه گوارش یا سرطان روده در سالمندان بیش از 50 سال را به دقت مورد ارزیابی قرار داد.

روش های درمان یبوست

یبوست مجموعه ای از نشانه ها است، نه خود بیماری، بنابراین اکثر روشهای درمان یبوست هم برای رفع نشانه ها در نظر گرفته می شود. اگر یک عامل مشخص مانند بیماری یا گرفتگی روده برای یبوست وجود داشته باشد، باید برای رفع نشانه ها اقدام به رفع آن عامل کرد.

تغییر سبک زندگی

به اکثر بیماران با توجه به نشانه هایشان توصیه می شود تا تغییراتی در رفتارها و سبک زندگیشان شامل رژیم غذایی، ورزش، مدیریت استرس و حمایت های روانی داشته باشند.

مصرف دارو

داروهای ملین از مواردی است که می توان برای رفع نشانه های یبوست مصرف کرد. داروی ملین بصورت مستقیم تخلیه مدفوع را تحریک یا به آن کمک می کند. بطور کلی عملکرد داروی ملین با افزایش حجم مدفوع یا مقدار آب درون آنف افزایش آب درون روده یا تحریک حرکت انقباضی روده است. پزشک در صورتی که داروی ملین موثر نباشد اقدام به تجویز داروهایی برای افزایش انقباض روده یا مقدار آب درون آن خواهد نمود.

پسخورد زیستی

نیمی از یبوست های مزمن ناشی از مشکل دفع دیسینرژیک یا مشکل عملکردی در هماهنگی عضلات انتهایی لگن (لگن خاصره) برای دفع مدفوع است. پسخورد زیستی در کنار درمان های دیگر به بیماران نحوه استفاده صحیح از عضلات لگن خاصره را آموزش می دهد.

بهترین درمان خانگی برای یبوست در سالمندان

عوامل بسیاری مثل رژیم غذایی، سبک زندگی، استرس و مشکلات احساسی منجر به بروز یبوست می شود، بنابراین تغییر در سبک زندگی و درمانهای خانگی به این مشکل کمک خواهد کرد:

بیشتر آب بنوشید
غذاهای فیبردار و غلات بیشتری بخورید
مواد غذایی ملین طبیعی مانند آلو، کشمش یا گلابی بخورید
ورزش کنید
استرس ها را کم کرده و بهداشت روانی را تمرین کنید.
از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یبوست آور خودداری کنید

یبوست را معمولا می توان با درمان های خانگی ساده رفع کرد. با توجه به اینکه یبوست می تواند نشانه ای از یک مشکل جدی باشد، در صورت عدم برطرف شدن آن باید با پزشکتان صحبت کنید.

از مصرف غذاهای یبوست آور خودداری کنید

برنج سفید و مواد فرآوری شده
موز خام
چای
پنیر
شکلات
فست فود

غذاها و نوشیدنی هایی که بهتر است مرتب مصرف کنید

لوبیا و باقلا
غلات، بخصوص سبوس
سبزیجات
میوه تازه و خشک شده
آجیل
غذاهای فیبردار
آب – باعث نرم شدن مدفوع و تحریک روده می شود
سوپ رقیق
زیتون و روغن بذر کتان

همیشه و تا حد توانتان ورزش کنید

ورزش و فعالیت های فیزیکی برا سلامت بدن عالی است، بنابراین طبیعی است که اگر به دستگاه گوارش هم کمک کند.

یک روتین مشخص برای سرویس بهداشتی در نظر بگیرید و هیچ وقت ادرار یا مدفوع خود را نگه ندارید

بهتر است که سالمندان یک روتین مشخص برای استفاده از سرویس بهداشتی داشته باشند و یا حداقل تلاششان را بکنند، اما در صورت لزوم به هیچ وجه جلوی خودتان را نگیرید.

به درستی از ملین ها استفاده کنید

استفاده طولانی مدت از دوزهای تجویز شده ملین های محرک آسیبی به روده وارد نکرده و وابستگی نمی آورد.

البته بهتر است که پزشک سالمند، مصرف داروی ملین را تایید کرده و دوز مصرفی و بهترین گزینه را به او معرفی کند و مادامی که سالمند در حال مصرف ملین است، او را تحت نظر داشته باشد.

مشکلات یبوست در سالمندان

مشکلات یبوست مزمن در سالمندان عبارتست از:

تورم رگهای مقعد (هموروئید): فشار در حین دفع باعث تورم عروق اطراف مقعد می شود.
پارگی پوست مقعد (شقاق): فشار طولانی و زیاد می تواند باعث پارگی اندکی در مقعد شود.
ناتوانی در دفع مدفوع (گیرافتادگی مدفوع): یبوست مزمن باعث تجمع مدفوع سفت و گیر کردن آن در روده می شود.
بیرون زدگی روده از مقعد (پرولاپس مقعدی): فشار حین دفع می تواند منجر به کشیدگی و بیرون زدگی بخش کوچکی از روده از مقعد شود.

پرستار سالمند در خانه سالمندان چه مواردی را باید به منظور پیشگیری از یبوست در سالمند در نظر داشته باشد؟

پرستاران باید نکات زیر را در کمک به سالمندان در نظر بگیرند تا از بروز یبوست مزمن جلوگیری شود

غذاهای فیبردار زیادی مانند لوبیاها، سبزیجات، میوه، غلات و سبوس را در رژیم غذایی سالمندان بگنجانید
مصرف کمتر غذاهای کم فیبر مثل غذاهای فرآوری شده و لبنیات و محصولات گوشتی
نوشیدن زیاد مایعات
انجام حرکات ورزشی و فعالیت تا جایی که ممکن باشد
سعی بر مدیریت استرس
از نیاز به دفع مدفوع چشم پوشی نکنید.

نکات نشستن روی توالت برای سالمندان مبتلا به یبوست

دفع مدفوع بعد از نشستن روی توالت باید چیزی حدود یک دقیقه طول بکشد و فشار یا دردی هم نباید در این فرایند وجود داشته باشد.

برای رفتن به توالت تاخیر نکنید و در صورت احساس نیاز، سریعا به سرویس بهداشتی بروید
برای رفتن به توالت عجله نکنید
یک روتین مشخص روزانه داشته باشد – مثلا پنج دقیقه بعد از صرف غذا یا بعد از بیدار شدن به دستشویی بروید
نکات زیر را برای داشتن حالت درست در سرویس بهداشتی رعایت کنید