سرگیجه در افراد پیر: علت و درمان – گیجی و عدم تعادل در سالمند

سرگیجه اصطلاحی است که به انواع مختلفی از حالات مانند احساس ضعف، بی حالی یا عدم تعادل در سالمندان استفاده می شود. سالمندان هنگام ابتلا به سرگیجه احساس می کنند محیط اطرافشان در حال چرخش یا حرکت است. سرگیجه مکرر یا مداوم می تواند منجر به زمین خوردن سالمندان شود. درمان سرگیجه به علت و علائم آن بستگی دارد. پرستار سالمند از سالمندان مراقبت می کند و در صورت نیاز به درمان با پزشک صحبت می کند.

علائم سرگیجه در سالمندان

سالمندانی که دچار سرگیجه می شوند ممکن است آن را شبیه به یکی از حالات زیر توصیف می کنند:

• توهم حرکت یا چرخش
• سبکی سر یا احساس ضعف
• از دست دادن تعادل
• احساس شناور بودن یا سنگینی سر

این احساسات ممکن است با راه رفتن، ایستادن یا حرکت سر شروع شود یا بدتر شود. سرگیجه در سالمندان ممکن است با حالت تهوع همراه باشد یا تا حدی ناگهانی یا شدید باشد که فرد نیاز به نشستن یا دراز کشیدن داشته باشد. این حالت ممکن است تا چند ثانیه یا تا چند روز طول بکشد و حتی ممکن است عود کند.

علل سرگیجه شدید در سالمندان

علل سرگیجه در سالمندان به عوامل متعددی بستگی دارد. در ادامه به چند دلیل برای سرگیجه مدوام در سالمندان اشاره می کنیم.

سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم (BPPV)

علت اصلی سرگیجه در بزرگسالان مسن، سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم (BPPV) است که یک احساس چرخش ناگهانی یا احساس چرخش داخل سر داد. این وضعیت باعث ایجاد دوره های کوتاهی از سرگیجه خفیف تا شدید می شود. تغییرات خاص در وضعیت سر شما (مانند دراز کشیدن، چرخش، نشستن و خم کردن سر به بالا یا پایین) می تواند باعث ایجاد این نوع خاص از سرگیجه شود. در حالی که این وضعیت می تواند آزار دهنده باشد اما تنها زمانی خطرناک است که خطر زمین خوردن را در سالمندان افزایش دهد. سالمند در صورت مشاهده علائمی مانند سردرد شدید، دوبینی یا از دست دادن بینایی، کاهش شنوایی، مشکل در صحبت کردن، تب، از دست دادن هوشیاری و بی حسی نیاز به درمان فوری دارد.

انحطاط پیشرونده ستون فقرات

دومین علت شایع سرگیجه در افراد مسن، تحلیل پیشرونده ستون فقرات است. وقتی پیری یا آرتروز ستون فقرات گردنی، گردن را تحت تاثیر قرار می دهد، باعث می شود فرد به راحتی حرکت نکند و پیام های خطایی در مورد موقعیت سر به مغز ارسال می کند. این عدم تطابق حسی می تواند منجر به عدم تعادل و زمین خوردن شود.

بیماری منییر

با وجود اینکه بیماری منییر شیوع کمتری نسبت به BPPV دارد اما بیماری منییر همچنان یکی از علل شایع سرگیجه در سالمندان است. بیماری منییر با تجمع مایع در مجرا داخلی ایجاد می شود. این یک وضعیت طولانی مدت است که اغلب در اثر شرایط دیگری مانند آلرژی و عفونت های ویروسی ایجاد می شود. علائم افراد مبتلا به بیماری منییر  عبارتند از: سرگیجه که ممکن است بیش از نیم ساعت طول بکشد، کاهش شنوایی که ممکن است منجر به ناشنوایی دائمی شود، وزوز گوش یا صدای زنگ در گوش.

سرگیجه میگرنی

سرگیجه میگرنی نوع خاصی از میگرن است که افراد مبتلا، علائم معمولی میگرن همراه سرگیجه و یا مشکلات تعادلی را تجربه می کنند. برای تشخیص دادن سرگیجه میگرنی از میگرن معمولی باید به یک متخصص (متخصص گوش، حلق و بینی) مراجعه کرد. پزشک معمولا تعداد دوره های میگرن، سابقه میگرن بیمار و وجود علائم دهلیزی (سرگیجه) را که ممکن است بین 5 دقیقه تا 72 ساعت طول بکشد، بررسی می کند.

اختلالات سلامت روان و اضطراب

اگر یک فرد مسن نگران افتادن یا از دست دادن تعادل خود باشد در نهایت باعث افزایش خطر این مشکل می شود.

تنظیم غیر طبیعی فشار خون

فشار خون پایین می تواند باعث افت فشار خون ارتواستاتیک شود که منجر به تاری دید و بی نطمی می شود. اگر بعد از ایستادن خیلی سریع احساس سبکی سر کردید ممکن است نشان دهنده تنظیم غیر طبیعی فشار خون باشد. با این حال این سرگیجه ها معمولا در عرض چند ثانیه تمام می شود.

عوارض جانبی دارو

دارو های متعددی که برای افراد مسن تجویز می شود از جمله دلایل بروز سرگیجه در سالمندان است. داروهایی مانند مهارکننده های ACE، مسدود کننده های بتا و مسدود کننده های مجرای کلسیم سرگیجه را به عنوان یک عارضه جانبی نشان می دهند. اگر داروهای مختلفی استفاده می کنید با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که هیچ تداخل دارویی وجود ندارند که باعث سرگیجه شود.

سرگیجه در زنان سالمند بیشتر است یا مردان سالمند؟

زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرگیجه هستند و افراد مسن هم از این قائده مستثنی نیستند. دلایل مختلفی برای اختلاف جنسیتی وجود دارد از جمله افزایش شیوع اضطراب و سایر اختلالات سلامت روان در زنان. بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی گزارش می دهند که علائم سرگیجه و بی ثباتی را در طول یک حمله استرسی تجربه می کنند. یکی دیگر از دلایل بروز سرگیجه در زنان این واقعیت است که آنها اغلب میگرن را تجربه می کنند. میگرن دهلیزی نوعی میگرن است که با علائم سرگیجه همراه است. این سرگیجه ها ممکن است بدون سردرد هم ایجاد شوند.

درمان سرگیجه در سالمندان

سرگیجه در برخی موارد خود به خود برطرف می شود. خوشبختانه روش های درمانی برای سرگیجه های مدوامی که خود به خود برطرف نمی شود وجود دارد. از جمله:

فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست ها برای بررسی مولفه های متعدد تعادل و تعیین اینکه آیا سالمندان در معرض خطر افتادن هستند آموزش دیده اند. فیزیوتراپیست دهلیزی آموزش تخصصی دیده تا بررسی کند که چگونه مغز فرد، تعادل را پردازش می کند و به تایید علت عادی سرگیجه و یا بی ثباتی کمک می کند. پس از آشنایی علت ها درمانگر می تواند یک برنامه درمانی برای رفع نیازهای خاص سالمندان تنظیم کند. باید بدانیم ترس از افتادن و عدم حرکت در واقع خطر زمین خوردن را افزایش میدهد. بنابراین همکاری با فیزیوتراپیست برای کمک به سالمندان به منظور حرکت ایمن در محیط و کاهش آن میتواند مفید باشد.

دارو

دارو های خاصی برای تسکین سرگیجه و حالت تهوع وجود دارد از جمله آنتی هیستامین ها و آنتی کولینرژیک ها. توجه داشته باشید که برخی از موثرترین آنتی هیستامین ها می توانند باعث خواب آلودگی شوند. اگر سرگیجه بیمار مربوط به بیماری منییر باشد رژیم غذایی کم نمک می تواند دفعات سرگیجه های او را کاهش دهد. به طور مشابه سرگیجه مربوط به میگرن را میتوان با داروهای پیشگیری کننده میگرن درمان کرد.

سرگیجه در افراد پیر و مراقبت از ایشان در خانه سالمندان

پرستار سالمند در خانه سالمندان به صورت 24 ساعته ایشان را تحت نظر دارد و در صورت بروز سرگیجه‌های مداوم در شخص سالمند، اقدامات لازم را انجام می‌ دهد. برخی از مراقبت‌هایی که به منظور جلوگیری از بروز سرگیجه و زمین خوردن سالمند در خانه سالمندان در نظر گرفته می‌ شود، عبارتند از:

• مراقبت پرستار از سالمندان با عصا و اجتناب از حرکات ناگهانی
• خانه های سالمندان با مرتب کردن و برداشتن قالیچه ها و طناب های درهم و اضافه کردن تشک های ضد لغزش به حمام، فضای نشیمن مقاوم در برابر زمین خوردن را فراهم می کنند تا از سرگیجه و افتادن در سالمندان جلوگیری شود.
• پرهیز از مصرف کافئین، تنباکو، الکل و نمک زیاد
• مراقبت پرستار از سالمندان برای داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل همراه با نوشیدن اب کافی برای جلوگیری از سرگیجه ناشی از کم آبی بدن
• پرستار با پزشک سالمند صحبت می کند تا دوز داروهایی را که شامل عوارض جانبی سرگیجه هستند کاهش دهد.

سالمندان چه زمانی باید برای سرگیجه به پزشک مراجعه کنند؟

سالمندان در صورت تجربه هر گونه سرگیجه یا سرگیجه مکرر، ناگهانی، شدید یا طولانی و بی دلیل باید به پزشک مراجعه کنند.

اگر سالمندان سرگیجه یا سرگیجه شدید همراه با هر یک از موارد زیر را تجربه کنند، پرستار سالمند باید برای درمان فوری با پزشک صحبت کند:

• سردرد ناگهانی و شدید
• درد قفسه سینه
• مشکل در تنفس
• بی حسی یا فلج دست ها یا پاها
• غش کردن
• دوبینی
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• گیجی یا گفتار نامفهوم
• تلوتلو خوردن یا مشکل در راه رفتن
• استفراغ مداوم
• تشنج
• تغییر ناگهانی در شنوایی
• بی حسی یا ضعف صورت

سوالات پرتکرار

درمان های خانگی برای سرگیجه در سالمندان چیست؟

• آب بنوشید تا کم آبی بدن را که یکی از دلایل رایج سرگیجه است کاهش دهید.
• زنجبیل تازه یا آسیاب شده را به رژیم غذایی خود اضافه کنید یا چای زنجبیل بنوشید.
• ویتامین C(گریپ فروت، پرتقال و توت فرنگی)، ویتامین D(ماهی، زرده تخم مرغ و قارچ)، ویتامین E (دانه ها، آجیل و اسفناج)، و آهن (گوشت قرمز، مرغ و سبزیجات برگ دار) مصرف کنید.

سریعترین درمان برای سرگیجه در سالمندان چیست؟

هنگامی که احساس سرگیجه کردید بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید. اگر یک دوره شدید سرگیجه را تجربه میکنید با چشمان بسته در اتاقی تاریک دراز بکشید. از مصرف کافئین، الکل، نمک و تنباکو خودداری کنید.

شایع ترین علت سرگیجه در سالمندان چیست؟

BPPV شایع ترین علت سرگیجه در سالمندان است. دومین علت شایع سرگیجه در سالمندان تحلیل پیشرونده ستون فقرات است.

چه چیزی باعث سرگیجه در سالمندان می شود؟

از دست دادن تعادل در سالمندان دلایل بسیاری دارد. با افزایش سن ماهیچه ها ضعیف تر میشوند، ستون فقرات شروع به پیچیدن میکند، استخوان ها ممکن است شکننده شوند. مشکلات عروقی، از دست دادن بینایی، مصرف زیاد دارو، سبک زندگی کم تحرک را هم به مشکلات قبلی اضافه کنید. بنابراین حدود 70 درصد از افراد 65 ساله یا بالاتر دچار سرگیجه میشوند.

چه داروهایی می توانند باعث سرگیجه شوند؟

برخی دارو ها باعث سرگیجه میشوند از جمله برخی از انواع :

• داروهای افسردگی
• دارو های ضد تشنج
• دارو های کنترل فشار خون بالا
• آرام بخش ها