مشکلات مربوط به زانو ممکن است در هر سنی ما را درگیر کنند، اما سالمندان به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی مرتبط با افزایش سن، یک گروه سنی آسیب پذیر محسوب می شوند. اغلب مشکلات زانو که سالمندان با آن مواجه می شوند، نشانه شایع پیری است، اما در عین حال می تواند علائم یک بیماری نیز باشد. مهم‌ترین نکته ای که سالمندان و مراقبین آن ها باید در نظر داشته باشند، این است که مشکلات زانو را نباید نادیده گرفت. اکثر مشکلات زانو به راحتی با استراحت و داروهای ضدالتهابی درمان می شوند، اما در صورت عدم درمان ممکن است بسیار دردناک شده و فعالیت های روزانه را با مشکل مواجه کند.
چرا زانو درد اغلب با افزایش سن رخ می دهد؟
زانوها بیشتر وزن بدن را تحمل می کنند، با هر قدمی که برمی دارید فشار زیادی را به زانوهای خود وارد می کنید. زانو درد می تواند به دلیل یک تصادف ناگهانی یا آسیب ناشی از استفاده بیش از حد ایجاد شود که در آن به عضله، تاندون یا رباط های خود آسیب می رسانید. درد مزمن زانو در پیری معمولاً ناشی از آرتروز است. منیسک ها (بافت‌های سخت و فیبری که بین استخوان های زانو قرار دارند و از تماس مستقیم یک استخوان با استخوان دیگر جلوگیری می کنند) به مرور زمان و با افزایش سن نازک تر و شکننده تر شده و در نتیجه راحت تر پاره می شوند. غضروف مفصلی شما که از کاسه زانو محافظت می کند نیز ممکن است با همین مشکل مواجه شود. غضروف زانو ممکن است در سنین پیری کاملا از بین برود. در این شرایط سایش دو استخوان زانو به یکدیگر درد شدیدی را ایجاد می کند که تنها با جراحی تعویض مفصل زانو درمان می شود. سالمندان می توانند کارهایی را برای حفظ سلامت زانوهای خود انجام دهند تا از جراحی های بزرگی مانند تعویض مفصل زانو جلوگیری کنند.
علائم زانو درد در سنین بالا چیست؟
علائم و نشانه ها بسته به علت و شدت زانو درد متفاوت است. درد ممکن است ضعیف یا خیلی شدید باشد. علائمی که اغلب در افراد مسن مشاهده می شود عبارتند از:
- تورم در مفصل زانو و قسمت های مجاور آن
- سفتی یا درد زانو هنگام حرکت
- قرمزی و احساس گرما هنگام لمس
- مشکل در صاف یا خم کردن زانو و ناتوانی در درست راه رفتن
- درد مداوم در مفصل
- ناراحتی هنگام راه رفتن که منجر به لنگیدن می شود.
- تب در صورت وجود عفونت در زانو
- علائم آرتروز شامل سفتی در مفصل آسیب دیده، التهاب، و حساس بودن همراه با صدای ترک خوردن است.
علل شایع زانو درد در سالمندان
تاندونیت
به تحریک یا التهاب تاندون، تاندونیت گفته می شود. تاندونیت تحرک را برای افراد مبتلا به یک کار بسیار دردناک تبدیل می کند. هنگامی که این مشکل در زانو ایجاد می شود، می تواند فعالیت های روزمره افراد مانند راه رفتن، ایستادن و نشستن را مختل کند.
تاندونیت در موارد شدید ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. اما در موارد غیرشدید می توان آن را در خانه با موارد زیر درمان کرد:
- استراحت
- داروهای مسکن
- فیزیوتراپی
کندرومالاسی پاتلا یا سندرم درد پاتلوفمورال
کندرومالاسی پاتلا به وجود التهاب در زیر کاسه زانو همراه با نرم شدن غضروف گفته می شود. افرادی که از زانوهای خود بیش از حد کار می کشند، مانند افراد مسن، سایش و پارگی در زانوهای آن ها ایجاد می شود که به عنوان کندرومالاسی پاتلا یا کشکک شناخته می شود. علائم و نشانه های این بیماری عبارتند از:
- درد در قسمت داخلی زانو
- درد جلوی زانو
- سابقه شرکت در فعالیت هایی که ممکن است زانو را تحت فشار قرار دهد.
کندرومالاسی پاتلا با ام آر آی، آزمایش خون و آرتروسکوپی تشخیص داده می شود. پس از تایید این بیماری، درمان آن شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپی
- داروهایی برای کاهش التهاب
- RICE (استراحت، یخ، فشرده سازی و ارتفاع).
بورسیت
بورسیت همان التهاب بورس است. هنگامی که بورس ها ملتهب می شوند، هر حرکتی باعث ایجاد درد در قسمت های آسیب‌دیده می شود. علائم و نشانه‌های این بیماری عبارتند از:
- سفتی مفصل
- درد موضعی مفصل
- درد تیز در حین و بلافاصله پس از حرکت مفصل آسیب دیده
سالمندانی که بورسیت زانو دارند را می‌توان در عرض چند هفته با ترکیبی از موارد زیر درمان کرد:
- استراحت
- یخ
- بالا بردن زانو
- داروهای ضد التهاب
- داروهای مسکن
- فیزیوتراپی
در صورتی که بورسیت پیچیده باشد، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید.
پارگی منیسک
پارگی مینیسک شرایطی است که در آن منیسک دچار پارگی جزئی یا پارگی کامل می شود. پارگی منیسک می تواند در اثر آسیب تروماتیک یا به دلیل فرسودگی و پارگی ناشی از پیری ایجاد شود. در نتیجه، سالمندانی که دچار پارگی منیسک شده اند، ممکن است با علائم و نشانه‌های زیر مواجه شوند:
- تورم زانو
- درد زانو
- محدود شدن حرکت زانو
- صدای ترکیدن یا صدای کلیک هنگام حرکت دادن زانو
پارگی منیسک به وسیله تصویربرداری ام آر آی و اشعه ایکس تشخیص داده می شود. درمان به شدت پارگی بستگی دارد و حتی ممکن است بیمار نیاز به جراحی داشته باشد.
استئوآرتریت
استئوآرتریت بیماری ناشی از چاقی، تروما یا پیری مفاصل است. ساییدگی و پارگی مفاصل منجر به تحلیل رفتن یا آسیب مفاصل و در نتیجه آرتروز می شود. علائم و نشانه‌های این بیماری عبارتند از:
- سفتی مفاصل (به ویژه زانو)
- درد
- بی‌حرکتی مفصل (بیشتر به دلیل درد)
- صدای ترق ترق هنگام حرکت مفصل آسیب دیده
- اسپاسم عضلانی
- آب آوردن مفصل زانو در موارد شدید
سالمندان مبتلا به استئوآرتریت برای همیشه باید تحت درمان باشند. به ویژه زمانی که علائم آن‌ها بسیار شدید است باید از داروهای ضددرد استفاده کنند. موارد شدید استئوآرتریت به این معنی است که فرد نمی تواند مفصل آسیب دیده را حرکت دهد که این مورد بیشتر برای بیماران مسن اتفاق می افتد.
گزینه های درمانی زانو درد ناشی از افزایش سن چیست؟
تشخیص علت زانو درد به پزشک شما در ارائه درمان مناسب کمک می کند. در مواردی که درد و شدت مشکل غیر قابل تحمل است، پزشک ممکن است عمل جراحی را به بیمار توصیه کند. روش‌های مختلف درمان زانو درد عبارتند از:
دارو
درمان برای دردهای خفیف زانو با مصرف داروهای خوراکی شروع می شود. این داروها معمولا برای درمان التهاب مفاصل تجویز می شوند. اگر درد ادامه پیدا کند، درمان های بیشتری مورد نیاز خواهد بود.
R.I.S.E
مخفف عبارت های Rest، Ice، Compression و Elevation به معنای استراحت، یخ، فشرده سازی و ارتفاع است. این یک درمان طبیعی و خانگی است که برای تسکین زانو درد انجام می شود. پزشکان استراحت بیشتر و کاهش فعالیت های روزانه را به بیماران توصیه می کنند، همچنین گذاشتن یخ روی زانو در مناطقی که درد احساس می شود برای کاهش التهاب بسیار مناسب است. مرحله سوم استفاده از بانداژ فشاری برای جلوگیری از تورم و هم ترازی زانو است. بانداژ را خیلی سفت نبندید زیرا ممکن است جریان خون به زانوی شما را متوقف کند. آخرین مرحله این است که پاهای خود را بالا نگه دارید. با این کار اجازه می دهید زانوی شما استراحت کند و التهاب کاهش یابد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی همانطور که از نامش پیداست یک درمان فیزیکی است که هدف آن تقویت عضلات و تصحیح حرکت زانو است. این درمان یک برنامه ورزشی برای تسکین زانو درد شما تنظیم می کند.
جراحی
زمانی که درد شدید باشد، پزشک جراحی را در شرایط اضطراری توصیه می کند. درمان های جراحی برای درد زانو شامل آرتروسکوپی، ترمیم منیسک، بازسازی رباط صلیبی، ترمیم تاندون کشکک/چهارسر ران، تعویض جزئی و تعویض کامل مفصل زانو می باشد.
نگهداری و پرستاری از سالمند مبتلا به زانودرد در خانه سالمندان
سالمندانی که به دلایل مختلف از زانودرد رنج می برند، به مراقبت های ویژه ای نیاز دارند. در اغلب مواقع ایشان برای راه رفتن باید از بهیار کمک بگیرند؛ چرا که معمولا زانوها توانایی لازم را ندارند. پرستار سالمند در خانه سالمندان، اقدامات لازم را به منظور جلوگیری از پیشرفت علائم و بدتر شدن شرایط سالمند در نظر می‌گیرد. برخی از این اقدامات عبارتند از:
- نظارت بر مصرف صحیح داروهای تجویز شده برای بیمار
- همراهی سالمند به هنگام انجام حرکات فیزیوتراپی
- نظارت بر رژیم غذایی سالمند به منظور جلوگیری از افزایش وزن سالمند
- ارتباط با پزشک سالمند و گزارش موارد لازم
- کمک به سالمند به هنگام دستشویی رفتن و حمام کردن
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
تاخیر در درمان یا تشخیص می تواند عوارض بسیار جدی را برای بیمار ایجاد کند. اگر در هنگام ایستادن، راه رفتن یا فقط حرکت دادن زانو احساس ناراحتی دائمی دارید، لازم است که به پزشک خود مراجعه کنید.
اقدامات پیشگیرانه برای زانو درد در سالمندان چیست؟
انجام اقدامات پیشگیرانه و داشتن سبک زندگی سالم حتی پس از 50 سالگی نیز ضروری است. روش های زیادی برای پیشگیری از زانو درد وجود دارد که عبارتند از:
- تقویت عضله: ورزش‌های منظم مانند پیاده روی، ورزش های آبی و سایر ورزش ها به جلوگیری از قفل شدن و سفتی زانو کمک می کند.
- کنترل وزن: حفظ وزن سالم به همه افراد در هر سنی توصیه می شود. داشتن وزن ایده آل استرس و فشار وارده به زانو و احتمال ابتلا به آرتروز زانو را کاهش می دهد.
- استفاده از مکمل ها: اگرچه مزایای مکمل‌ها همیشگی نیست، اما گلوکزامین، کندرویتین و MSM می توانند در پیشگیری از زانودرد سالمندان موثر باشند. این محصولات هم به عنوان مکمل‌های غذایی و هم به عنوان درمان های موضعی (کرم و ژل) عرضه می شوند. اگر به حلزون صدف‌دار حساسیت دارید، از هیچ کدام از مکمل‌ها استفاده نکنید.
- کفش مناسب: کفش‌هایی بپوشید که مناسب پای شما باشند و پاهای شما را به طور کامل حمایت کنند.
سوالات متداول
چگونه از زانودرد سالمندان خلاص شویم؟
استراحت، یخ، فشرده سازی و ارتفاع (RICE) برای زانودردهای ناشی از آسیب جزئی یا شعله ور شدن آرتریت مفید است. به زانوی خود استراحت دهید، برای کاهش تورم از یخ استفاده کنید، یک باند فشاری بپوشید و زانوی خود را بالا نگه دارید.
چگونه بفهمم درد زانو در سالمندان جدی است؟
- نمی‌توانید وزن را روی زانوی خود تحمل کنید یا احساس می‌کنید که زانوی شما ناپایدار است یا کشکک زانو بیرون می‌زند.
- تورم مشخص در زانو داشته باشید.
- قادر به کشیدن کامل یا خم کردن زانوی خود نیستند.
- تغییر شکل آشکار در ساق پا یا زانوی خود مشاهده کنید.
- علاوه بر قرمزی، درد و تورم در زانو تب داشته باشید.
بهترین مسکن برای زانو درد در سالمندان چیست؟
داروهای بدون نیاز به نسخه مانند ایبوپروفن (Advil) و ناپروکسن سدیم (Aleve) می‌توانند به کاهش زانو درد کمک کنند. برخی از افراد با مالیدن کرم‌های حاوی یک عامل بی‌حس کننده مانند لیدوکائین یا کپسایسین (ماده‌ای که باعث تند شدن فلفل چیلی است) تسکین پیدا می‌کنند.
چرا افراد مسن دچار زانودرد می‌شوند؟
به دلیل ساییدگی و پارگی منظم در طول زمان و فشاری که زانوی افراد مسن با آن مواجه می‌شوند، ممکن است غضروف‌های زانو (که منیسک نامیده می‌شوند) ضعیف شوند. پس از ساییدگی و از بین رفتن غضروف، استخوان‌ها به یکدیگر ساییده می‌شوند که می‌تواند منجر به تورم، سفتی و درد شود.
