نگهداری و پرستاری از سالمند مبتلا به زوال عقل یا دمانس

با پیشرفت مراحل بیماری دمانس یا زوال عقلی، فرد مبتلا به این بیماری در انجام ابتدایی‌ترین کارهای روزمره خود نیز دچار مشکل شده و قادر به محافظت از خود نمی‌باشد که این امر، فرد سالمند را از نظر پزشکی در معرض خطر قرار می‌دهد. با پیشرفت اختلال حافظه، فرد مبتلا به مراقبت ۲۴ ساعته نیاز خواهد داشت. در خانه سالمندان نگار، کارکنان متخصص در زمینه اختلال دمانس یا بیماری زوال عقل همیشه در دسترس هستند تا محیطی امن و موثر را برای سالمندان مبتلا به این عارضه فراهم کنند.

از طرفی، خانه سالمندان نگار فعالیت‌های اجتماعی و برنامه‌های تفریحی نیز برای سالمندان فراهم میکند تا این افراد از شرکت کردن در این برنامه‌ها لذت ببرند. در این مرکز، غذا، دارو و سایر نیازهای فردی افراد سالمند تامین میشود و خدمات پزشکی نیز بطور کامل در دسترس است.

اهمیت مراقبت از سالمند مبتلا به زوال عقلی یا دمانس در خانه سالمندان

دمانس یا زوال عقل به مجموعه‌ای از علائم مرتبط با اختلالات عصبی (مغزی) پیشرونده اطلاق میشود و از جمله  پیامد‌ها و نشانه‌های این سندرم می‌توان به از دست دادن حافظه، اختلال در تفکر و حل مسئله، تکلم و ناتوانی در انجام کارهای روزمره اشاره کرد. فرد مبتلا به زوال عقل،‌ به مراقبت و پرستاری بیشتری نسبت به سایر سالمندان نیاز خواهد داشت چرا که علائم این بیماری به مرور زمان بدتر میشوند. متاسفانه موارد ناشناخته متعددی در ارتباط با بیماری دمانس یا زوال عقل وجود دارد اما مراقبت صحیح می‌تواند تأثیرات منفی و غیرقابل پیش بینی این سندرم را محدود کرده و کنترل کند. این بدان معناست که مراقبت از سالمندان مبتلا به دمانس در خانه سالمندان، انتخاب بهتر و موثرتری است و این امر میتواند نیازهای فردی آنها را بهتر پاسخ دهد. از آنجایی که خانه سالمندان برای مراقبت از افرادی با شرایط پزشکی حاد طراحی شده، این مراکز آموزش‌ها یا برنامه‌های مراقبتی برای سالمندان مبتلا به دمانس یا زوال عقل نیز دارند. برخی از خدماتی که خانه سالمندان نگار به بیماران مبتلا به زوال عقل ارائه می دهد عبارتند از:

• مراقبت و پرستاری 24 ساعته توسط کارکنان
• ایجاد مکانی امن برای سالمندان مبتلا به زوال عقل
• مراقبت‌های شخصی مانند کمک به لباس پوشیدن، استحمام و استفاده از دستشویی
• ارائه برنامه فعالیت اجتماعی با سایر سالمندان
• در دسترس بودن کارکنان مجرب و آموزش دیده در زمینه مراقبت از سالمندان مبتلا به زوال عقل
• ارائه برنامه درمانی حمایتی برای سالمندان مبتلا به زوال عقل

نگهداری از سالمندان مبتلا به زوال عقل یا دمانس در خانه سالمندان

خانه سالمندان نگار، خدمات مراقبت و نگهداری از سالمندان را در بالاترین سطح کیفی ارائه می‌دهد. اقدامات مراقبتی این مرکز، شامل پرستاری ماهرانه شبانه روزی و همچنین کمک به انجام فعالیت‌های روزمره زندگی میشود. کارکنان خانه سالمندان نگار با سطوح مختلفی از آموزش‌های پزشکی که گذرانده‌اند می‌توانند با ارائه خدماتی نظیر مدیریت مصرف داروها، انجام تزریقات، مراقبت از زخم و سایر وظایف پیچیده پزشکی که معمولاً در خانه در دسترس نیستند، به سالمندان کمک کنند.

سالمندان مبتلا به بیماری دمانس یا زوال عقل در پی پیشرفت مراحل این بیماری، توانایی کنترل مثانه و روده خود را از دست میدهند و اغلب قادر نیستند که به تنهایی راه بروند،‌ ارتباط برقرار کنند یا خودشان به تنهایی غذا بخورند. از این‌رو، این دسته از سالمندان به مراقبت و نظارت ویژه‌ای نیاز دارند که تنها یک مرکز نگهداری مانند خانه سالمندان قادر به فراهم کردن چنین خدماتی است.

مراقبت از سالمندان مبتلا به زوال عقل یا دمانس توسط یک تیم حرفه‌ای

در این خانه سالمندان، ‌انواع مختلفی از متخصصان حضور دارند و تیمی متشکل از پرستاران، متخصصان تغذیه و پزشکان جهت کمک به سالمندان مبتلا به زوال عقل، در این مرکز با یکدیگر همکاری می‌کنند.

درمان فیزیکی و توانبخشی، کاردرمانی و گفتار درمانی برای سالمندان مبتلا به زوال عقل

خدمات توانبخشی ارائه شده به سالمندان کمک میکند تا حد ممکن، عملکرد جسمانی خود را بهبود ببخشند. برنامه‌های فیزیوتراپی نیز بر بهبود تعادل، قدرت عضلانی و تحرک و مدیریت درد برای سالمندان مبتلا به زوال عقل متمرکز است. یکی از اهداف دیگر برنامه‌های فیزیوتراپی، جلوگیری از زمین خوردن و افتادن سالمندان است. سالمندان مبتلا به زوال عقل، بدلیل ضعف عضلانی، سابقه زمین خوردن، راه رفتن نامناسب، عدم تعادل و اختلالات شناختی، بیشتر در معرض خطر افتادن و مشکلات حرکتی هستند. از این‌رو، پزشک یا درمانگر یک برنامه درمانی همراه با ورزش را برای حفظ توانایی جسمانی سالمندان ارائه میکند.

گفتار درمانگر حاضر در خانه سالمندان نیز نقش بسزایی را در ارزیابی،‌ تشخیص و درمان اختلالات بلع و تکلم مرتبط با بیماری زوال عقل دارد. این دسته از متخصصان میتوانند با ارزیابی توانایی‌های شناختی و ارتباطی فرد سالمند، برنامه و استراتژی‌های موثری را برای کمک به مدیریت مشکلات و موانع مرتبط با بیماری زوال عقل ارائه کنند.

رژیم غذایی و برنامه مناسب تغذیه برای سالمندان مبتلا به زوال عقل

داشتن تغذیه مناسب، برای قوای جسمانی و سلامت کلی بدن بسیار مهم است. تغذیه نامناسب در یک فرد مبتلا به زوال عقل، می‌تواند خود را بصورت علائم رفتاری نشان داده و باعث کاهش وزن وی شود. در خانه سالمندان، متخصص تغذیه  برنامه و رژیم غذایی خاصی را برای بیماران مبتلا به زوال عقل و سالمندان در نظر می‌گیرد تا روزانه تمام مواد غذایی ضروری را دریافت کنند.

• در خانه سالمندان رژیم غذایی متعادل شامل سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، لبنیات کم چرب و غذاهای پروتئینی بدون چربی برای سالمندان ارائه می‌شود.
• غذاهای چرب با کلسترول بالا برای سالمندان محدود است. دریافت مقداری چربی برای سلامتی ضروری است اما نه چربی نظیر کره، چرا که این دسته از چربی‌ها مضر هستند.
• مصرف نمک نیز در غذاها محدود است. ما در خانه سالمندان از سالمندان میخواهیم تا نمک کمتری مصرف کنند چرا که این ماده بر فشار خون تاثیر می‌گذارد.

فراهم آوردن محیطی مناسب مطابق با نیازهای سالمند مبتلا به دمانس

بسته به شدت زوال عقل، ممکن است برای مدتی به تجهیزات پزشکی اضافی مانند واکر، ویلچر یا تخت بیمارستانی در خانه سالمندان نیاز باشد.

فضای خانه سالمندان به گونه ای طراحی می گردد که سالمندان عزیز برای تردد و جابجایی مشکل نداشته باشند. به عنوان مثال در سرویس بهداشتی دستگیره های مخصوص نصب می گردد تا بدین ترتیب از بروز سقوط و زمین خوردن سالمندان عزیز جلوگیری شود. همچنین در راهروها و پله ها هم دستگیره های مناسب نصب می گردد. مبلمان و سایر وسایل در قسمت های مناسب قرار داده میشوند تا مزاحمتی برای سالمندان عزیز وجود نداشته باشد. علاوه بر این موارد روشنایی فضا در حدی است که سالمندان به هنگام تردد با مشکلی مواجه نشوند.

وظایف پرستار سالمند مبتلا به زوال عقل یا دمانس چیست؟

برقراری ارتباط با افراد مبتلا به بیماری دمانس یا زوال عقل، به مجموعه‌ای از مهارت‌ها نیاز دارد. این دسته از افراد دچار نوسانات خلقی و تغییرات نامنظم در رفتار میشوند و در برقراری ارتباط مشکل دارند. از اینرو، بهیار یا پرستاری که از سالمندان مبتلا به زوال عقل نگهداری میکند بخوبی با این جنبه آشنایی دارد و با دانش همراه با شفقت و مهربانی با این موضوع برخورد میکند. پرستاران سالمندان مبتلا به زوال عقل آموزش دیده اند تا با بیماران زوال عقلی به آرامی و بطور واضح صحبت کنند. فعالیت‌های متعددی نیز برای تسهیل مدیریت رفتار این بیماران طراحی شده است. بهیار، بیماران را در دستیابی به آنچه که میتوانند تشویق میکنند و زمانی که فعالیتی برایشان دشوار است به آنها کمک میکند. برخی از وظایف پرستار سالمند مبتلا به زوال عقل یا دمانس عبارت است از:

یادآوری مصرف داروهای تجویزی برای سالمندان

1. پرستار طبق زمانبندی مشخص شده توسط پزشک معالج، زمان مصرف دارو را به بیمار یادآوری می‌کند و وظیفه دارو دادن به وی را برعهده خواهد داشت.
2. با طراحی برنامه زمانی مصرف دارو، داروها را در محفظه های کوچک برای هر روز هفته قرار دهید.
3. یک لیوان آب در کنار تخت فرد سالمند قرار دهید تا به هنگام بیدار شدن وی، به عنوان یادآوری برای مصرف دارو باشد.

رسیدگی و مراقبت فرد محور پرستار از سالمندان

با پیشرفت بیماری زوال عقل، توانایی و عملکرد فردی بیمار کاهش میابد. بیمار ممکن است حمام کردن را فراموش کنند یا از رسیدگی به ظاهر خود غافل شود. برخی از سالمندان مبتلا به زوال عقل نیز از آب یا زمین خوردن می‌ترسند و به همین دلیل تمایلی به استحمام ندارند. از طرفی بدلیل اختلالات تنظیم درجه حرارت بدن، این افراد ممکن است متوجه دمای آب نشوند. از اینرو، پرستاران دلسوز افراد سالمند مبتلا به زوال عقل، علاوه بر ایجاد محیطی راحت و امن برای آنها، وظیفه رسیدگی به نظافت شخصی و استحمام آنها را نیز بر عهده دارند. لباس‌های این افراد سالمند به طور مرتب تعویض میشود. پرستار در مواردی که فرد سالمند مبتلا به زوال عقل از آب میترسد، با صبوری و رفتار دلگرم کننده با این امر برخورد میکند.

پرستاران به بیمار مبتلا به بی اختیاری کمک می کنند

بیش فعال بودن مثانه یکی از عوارض جانبی بیماری زوال عقل است. بی اختیاری در دفع ادرار ممکن است از دفع ادرار به میزان کم تا عدم کنترل کامل مثانه متغیر باشد. سالمند مبتلا به زوال عقل ممکن است نتواند بموقع خود را به دستشویی برساند یا قادر به برقراری ارتباط جهت اعلام نیاز به استفاده از دستشویی نباشد. از این‌رو، پرستارانی که از سالمندان مبتلا به زوال عقل نگهداری می‌کنند، در مورد تمامی این موارد بویژه مسائل مختلف بی اختیاری مثانه و روده، آموزش‌های لازم را دیده‌اند.

همراهی و مصاحبت پرستار با بیمار

در اکثریت موارد، تنهایی و کسالت موردی است که سالمندان مبتلا به زوال عقل را بسیار آزار میدهد. طبق تحقیقات انجام شده، بیماری دمانس یا زوال عقل با تاثیری که بر مغز میگذارد موجب گسستگی اجتماعی این افراد میشود. تحقیقات همچنین تنهایی را یکی از عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به زوال عقل معرفی می‌کنند. از اینرو، همراهی و مصاحبت پرستار با سالمندان مبتلا به زوال عقل بسیار حائز اهمیت بوده و نقش مثبتی در بهبود تعاملات اجتماعی آنها دارد. پرستار همیشه مکالماتی را برای تقویت رابطه خود با فرد سالمند ایجاد میکند، بازی‌هایی را برای به چالش کشیدن ذهن بیماران زوال عقل طراحی میکند و نوعی رابطه دوستانه و معناداری را برای جلوگیری از اثرات مخرب انزوای اجتماعی برقرار میکند.

نظارت بر تغذیه سالمندان

کاهش وزن از جمله عوارض جانبی شایع این بیماری است و با پیشرفت مراحل این بیماری،‌ تشدید نیز میشود. علاوه بر فراموشی غذا خوردن در این بیماران،‌ اختلال در جویدن و بلع و بی اشتهایی نیز از جمله عواملی هستند که موجب کاهش وزن و لاغر شدن بیماران مبتلا به زوال عقل میشوند.

پزشک توصیه‌هایی در مورد آنچه که فرد سالمند مبتلا به زوال عقل باید بخورد و آنچه که باید از مصرف آن خودداری کند را ارائه میدهد. بهیار یا پرستار نیز از این دستورالعمل پزشک در تغذیه فرد سالمند پیروی میکند تا فرد سالمند فلج غذاهای غنی از مواد مغذی را دریافت کند. پرستار نیز باید بدن فرد سالمند را هیدراته نگه‌دارد چرا که مصرف آب کافی برای عملکرد مناسب بدن حیاتی است.

پرستار، پرخاشگری در بیماران مبتلا به زوال عقل را کنترل می کند

سالمندان مبتلا به زوال عقل، مستعد تحریک شدن و عصبانیت هستند. گاها بدون هیچ دلیل خاصی این افراد ممکن است رفتارهای تهاجمی داشته و یا فریاد بزنند. پرخاشگری در این سالمندان ممکن است ناشی از توهم، آسیب مغزی یا اختلالات شناختی باشد. پرستارانی که از سالمندان مبتلا به دمانس مراقبت میکنند، بخوبی در این زمینه آموزش دیده‌اند و در استفاده از روش‌ها و راهکارهایی برای آرام کردن فرد سالمند مهارت دارند. در چنین مواردی، ایجاد حواس پرتی، حفظ آرامش و بحث نکردن از جمله راهکارهای مفید و موثر است. پرستار همچنین میتواند علل ایجاد کننده حالت پرخاشگری در فرد سالمند مانند گرسنگی، تحریک بیش از حد یا درد را مشخص کند.

سایر وظایف پرستار سالمند مبتلا به زوال عقل یا دمانس

• کمک به فرد سالمند در درمان فیزیکی، کاردرمانی یا گفتاردرمانی
• کمک به ورزش کردن فرد سالمند
• کمک به آماده سازی برای خوابیدن
• تحت نظر گرفتن و توجه به حالات افسردگی، اضطراب یا سایر مشکلات مرتبط با سلامت روانی

سؤالات متداول

سالمند مبتلا به زوال عقل یا دمانس به چه مراقبت‌هایی نیاز دارد؟

• به فرد کمک کنید آرام بماند و احساس امنیت داشته باشد.
• لباس پوشیدن و آراستگی را برایش آسانتر کنید.
• با بیمار مصاحبت و همراهی داشته باشید.
• در بهبود حافظه به وی کمک کنید.
• مشکلات رفتاری و اختلالات خواب را مدیریت کنید.
• فعالیت‌هایی را طراحی کنید که برای وی هم محرک و هم لذت بخش باشند.

بیماری زوال عقل چگونه بر فعالیت‌های شخصی و روزمره تأثیر می گذارد؟

فراموشی فعالیت‌های شخصی و روزمره و رسیدگی به ظاهر خود، در سالمندان مبتلا به زوال عقل امری بسیار شایع است. این افراد حتی ممکن است برخی از فعالیت‌های اساسی مانند استحمام و تعویض لباس را نیز فراموش کنند.

سه مشکل رفتاری مرتبط با بیماری زوال عقل کدامند؟

بروز اختلالات رفتاری یکی ازپیامدهای رایج در بیماری زوال عقل بویژه در مراحل پیشرفته این بیماری است. شایع ترین اختلالات رفتاری مرتبط با این بیماری عبارتند از بی قراری، پرخاشگری، هذیان پارانوئید، توهم، اختلالات خواب، از جمله سرگردانی شبانه، بی اختیاری و فریاد زدن.