فشار خون بالا در سالمندان: کنترل و درمان فشار خون بالای افراد پیر

به فشار 13 روی 8 یا بیشتر، فشار خون بالا گفته می شود. تقریبا نیمی از سالمندان و افراد مسن به فشار خون بالا مبتلا هستند و وقتی این مشکل ایجاد شود، معمولا تا پایان عمر همراه او باقی می ماند. با توجه به اینکه فشار خون بالا هیچ نشانه ای ندارد، به آن قاتل خاموش هم گفته می شود. بعضی از سالمندان تا زمانی که با مشکلات جدی قلبی، کلیوی یا مغزی درگیر می شوند، متوجه ابتلا به فشار خون نمی شوند. خبر خوب این است که مصرف دارو و سبک زندگی به پایین آوردن فشار خون و تحت کنترل داشتن آن کمک می کند.

بازه فشار خون سالمندان

فشار خون همیشه به شکل دو عدد نمایش داده می‌ شود که یکی بر روی دیگری و به شکل یک عدد کسری نوشته می‌ شود. عدد بالایی مربوط به فشار خون سیستولیک و عدد پایینی هم مربوط به فشار خون دیاستولیک است و هر دوی این اعداد مهم هستند. برای مثال فشار خون یک نفر ممکن است 80/120 باشد که آن را 120 روی 80 می خوانند.

نشانه های فشار خون بالا در سالمندان چیست؟

اگر فشار خون خیلی بالا باشد، شاید با نشانه های بخصوصی مواجه شوید که باید مراقبشان باشید و عبارتند از:

• سردرد شدید
• خونریزی بینی
• خستگی یا سرگیجه
• درد سینه
• مشکل بینایی
• مشکل تنفسی
• ضربان قلب نامنظم
• وجود خون در ادرار

دلایل و عوامل خطرزای فشار خون بالا در سالمندان

اگر سیگار می کشید، اضافه وزن دارید، رژیم غذایی کم فیبر و پرچربی و نمک دارید، زیاد الکل می نوشید، همیشه دچار یک اضطراب مزمن هستید و فعالیت های ورزشی زیادی هم ندارید، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به فشار خون بالا هستید. بعضی از دلایل فشار خون بالا مثل ژنتیک و نژاد را نمی توان کنترل کرد.

پیری هم در فشار خون بالا نقش دارید؛ حتی اگر تا 55 یا 65 سالگی هم فشار خون بالایی ندارید، احتمالا ابتلا به آن عدد بزرگ 90 درصد خواهد بود. با اینحال اعمال تغییراتی در سبک زندگی می تواند احتمال بروز فشار خون بالا در سالمندان را کاهش دهد.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر فشار خون بالا هستند؟

مردان بالای 45 سال و زنان بالای 55 سال که اضافه وزن یا سابقه خانوادگی ابتلا به فشار خون بالا را دارند، در خطر بالاتری از ابتلا به این مشکل قرار دارند.

فاکتورهای مختلفی در زندگی افراد می تواند احتمال بروز فشار خون بالا را افزایش دهد که از آن جمله عبارتست از:

• خوردن نمک زیاد
• نوشیدن الکل زیاد
• عدم مصرف پتاسیم کافی
• عدم انجام فعالیت های ورزشی کافی
• مصرف بعضی داروهای بخصوص
• قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اضطراب
• مصرف سیگار

نحوه درمان فشار خون بالا در سالمندان

پزشک برای کنترل و درمان فشار خون بالا احتمالا اعمال تغییراتی در سبک زندگی بیمار و مصرف دارو یا ترکیب این دو را توصیه می کنند. نوع دارو و دوز مصرفی آن به شدت فشار خون بیمار بستگی دارد. کاهش 5 تا 10 درصدی وزن بدن سالمند، کاهش نمک مصرفی، بهبود رژیم غذایی و تمرین ورزشی مرتبط در نهایت به پایین آمدن فشار خون منجر می شود.

تغییر در شیوه زندگی

بعضی از سالمندان با داشتن عادات سالم تر و اعمال تغییراتی در سبک زندگی خود می توانند از بروز فشار خون بالا پیشگیری کرده یا آن را کنترل کنند. موارد زیر به سالمندان در کنترل فشار خون بالا کمک می کند:

• یک رژیم غذایی مناسب برای قلبتان انتخاب کنید که نمک کم، مصرف زیاد میوه و سبزیجات و محصولات لبنی کم چرب را در بر بگیرد.
• وزن اضافه خود را کاهش داده و در محدوده وزن ایده ال قرار بگیرید.
• فعالیت های ورزشی منظم را در برنامه خود بگنجانید
• مصرف سیگار را ترک کنید

گاهی اوقات فشار خون بالا حتی با گنجاندن عادات سالم در برنامه زندگی روزمره نیز پایین نمی آید. در این صورت مصرف داروهای تجویز شده برای کاهش فشار خون ضروری است. مصرف دارو به کنترل این وضعیت و پیشگیری از مشکلات بیشتر کمک می کند، اما نمی تواند این مشکل را حل کند.

داروهای ضدفشار خون

گزینه های دارویی مختلفی برای کمک به مشکل فشار خون بالا وجود دارد و عملکرد هریک برای پایین آوردن فشار خون متفاوت است. معمولا عملکرد ترکیبی دو یا چند دارو از یک دارو قوی تر است. از جمله داروهایی که معمولا برای درمان فشار خون بالا تجویز می شود، عبارتند از:

• داروهای ادرارآور که به آن “قرص آب” نیز می گویند، با کمک به کلیه ها در دفع آب و نمک اضافی از بدن به بیمار کمک می کنند. این موضوع به کاهش مایعات درون بدن، و پایین آمدن فشار خون کمک می کند. معمولا از داروهای ادرارآورد در ترکیب با داروهای دیگر استفاده می شود و گاهی این درمان دوگانه در یک دارو نیز حاضر است.
• بتابلاکرها به پایین آوردن سرعت و قدرت ضربان قلب کمک می کند. قلب در این حالت خون کمتری را به درون عروق پمپاژ کرده و فشار خون کاهش می یابد.
• بازدارنده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) جلوی تولید هورمونی به نام آنژیوتانسین در بدن را می گیرد، که باعث تنگی عروق و بالا رفتن فشار خون می شود. بازدارنده ACE از باریک شدگی عروق جلوگیری کرده و به این وسیله فشار وارد بر قلب را کاهش می دهد.
• مسدودکننده گیرنده آنژیوتانسین II (ARB) داروی جدیدتری است که به جای جلوگیری از تشکیل آنژیوتانسین (مثل بازدارنده ACE)، از عملکرد آن در بدن جلوگیری می‌کند. ARB ها معمولا برای بیمارانی تجویز می‌شود که به خوبی نمی توانند مصرف ACE را تحمل کنند.
• مسدودکننده کانال کلسیم (CCB) از ورود کلسیم به سلولهای ماهیچه قلب و عروق خونی جلوگیری می کند و باعث شل شدن عروق و کاهش فشار خون می شود.
• آلفا بلاکرها باعث شل شدن عضلات دیواره های عروق خونی شده و امکان عبور ساده تر خون و پایین آمدن فشار خون را فراهم می کند.
• آلفا-بتا بلاکرها آثار آلفا- و بتا بلاکرها را که در بالا گفته شد، با هم ترکیب می کند.

نگهداری و پرستاری از سالمند با فشار خون بالا در خانه سالمندان

سالمندان مبتلا به فشار خون بالا به مراقبت و پرستاری ویژه‌ ای نیاز دارند. فشار خون این افراد باید دو مرتبه در روز اندازه‌ گیری شود، داروهای مربوط به فشار خون باید راس ساعت مقرر مصرف شوند و همچنین طبق دستور پزشک رژیم غذایی مخصوص افراد فشار خونی برای ایشان در نظر گرفته می‌ شود.

پرستار سالمند مخصوص افراد دارای فشار خون در خانه سالمندان، از قبل آموزش‌ های لازم را در خصوص مراقبت از این افراد دریافت کرده ‌است. پرستار سالمند برنامه غذایی ایشان را کنترل می‌ کند و طبق برنامه زمانی از ایشان می‌خواهد داروهایشان را مصرف کنند، علائم حیاتی ایشان را به طور مرتب ثبت می‌ کند و به هنگام پیاده‌روی و ورزش ایشان را همراهی می‌ کند.

نکاتی برای پرستاران سالمند مبتلا به فشار خون بالا:

• می توانید به سالمندان در مصرف داروهایشان کمک کنید؛ می توانید یک برنامه زمانبندی مصرف دارو برای سالمندان تهیه کنید تا آنها بتوانند داروهایشان را در زمان مناسب مصرف کنند.
• عادات سالم و جدیدی مثل ورزش، مصرف سبزیجات بیشتر و نمک کمتر را به آنها توصیه کنید.
• پرستار در صورت بالارفتن اورژانسی فشار خون، می تواند با کمک داروهای درون وریدی از بروز آسیب به اندامهای بیشتر جلوگیری کند.
• پرستار باید علائم حیاتی سالمند را مرتب بررسی کند و در صورت نیاز با پزشک صحبت کند.

مشکلات فشار خون بالا در سالمندان

فشار خون بالا، عملکرد قلب را سخت تر می کند؛ بنابراین شریان ها اسیب می بینند و احتمال سکته، حمله قلبی و مشکلات کلیوی افزایش می یابد. وقتی فشار خون بالا تشخیص داده نشده و تحت درمان قرار نگیرد، می تواند منجر به موارد زیر شود:

• بزرگی قلب که منجر به سکته قلبی می شود
• بروز برآمدگی های کوچک در عروق خونی به نام اتساع عروق؛ موقعیت رایج این برآمدگی ها در شریان اصلی قلب (آئورت)، شریان های مغز، پا و بیضه، و شریان منتهی به طحال است.
• عروق خونی کلیه باریک می شوند که می تواند منجر به نارسایی کلیوی شود.
• تصلب شرائین، بخصوص در قلب، مغز، کلیه ها و پاها این موضوع منجر به حمله قلبی، سکته، نارسایی کلیوی یا قطعی اعضا (مانند پا) شود.
• خونریزی و ترکیدن عروق خونی چشم، که بروز تغییر در بینایی و حتی کوری را به همراه بیاورد.

سوالات متداول

فشار خون بالا در سالمندان یعنی چه؟

بنا بر انجمن قلب امریکا، دیدن 13 روی 8 یا بیشتر یعنی فشار خون بالا در سالمندان.

چه چیزی باعث فشار خون بالای ناگهانی در سالمندان می شود؟

عادات ناشی از اضطراب مانند پرخوری یا نوشیدن الکل می تواند منجر به افزایش بیشتر فشار خون شود. بعضی مشکلات مزمن مانند بیماری کلیوی، دیابت یا تنگی نفس در خواب هم می تواند احتمال ابتلا به فشار خون بالا را بیشتر کند.

فشار خون نرمال برای یک فرد 90 ساله چقدر است؟

فشار خون پایین تر از 13 روی 8 (80/130 میلیمتر جیوه) برای سالمندان، اعم از زنان و مردان بالای 65 سال نرمال است.

آیا نوشیدن آب زیاد باعث پایین آمدن فشار خون در سالمندان می شود؟

توصیه می شود که در طول روز و برای تامین هر چه بیشتر آب بدن، آب زیادی نوشیده شود. این موضوع در کنار پایین آوردن فشار خون، به کاهش احتمال ابتلا به سنگ کلیه و عفونت مجاری ادراری و همچنین بهبود عملکرد مغزی کمک می کند.

چه چیزی فشار خون سالمندان را پایین می آورد؟

کاهش وزن و تغییر مقدار نمک مصرفی می تواند برای سالمندان بسیار مفید باشد. تغییر مقدار بالای نمک مصرفی (4000 میلی گرم در روز) به مقدار کمتر (2000 میلی گرم در روز) در طول چند سال می تواند فشار خونتان را تا 10 میلیمتر جیوه پایین بیاورد.

شایع ترین دلیل فشارخون بالا در سالمندان چیست؟

بیماری دیابت در میان تمامی سنین، از جمله سالمندان، عامل اصلی بروز فشار خون بالا به شمار می رود. افراد مبتلا به دیابت، دوبرابر بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارند.