رفت و آمد پی در پی سالمندان به سرویس بهداشتی در طول شبانه روز به دلیل پر بودن دائمی مثانه، ممکن است نشانه تکرر ادرار باشد. این علامت ناخوشایند، می‌تواند دلایل بسیاری داشته باشد. اگرچه مخرب است ولی می‌تواند استرس زا باشد، اما قابل درمان است و می‌توان آن را کنترل و مدیریت کرد. تکرر ادرار در افراد مسن در شب را شب‌ادراری می‌نامند که می‌تواند در اثر دیابت، نارسایی مزمن کلیه، بی‌خوابی یا حتی نوشیدن بیش از حد آب قبل از خواب ایجاد شود. در واقع می‌توان گفت سالمندی که حداقل یک بار در شب برای ادرار کردن از خواب بیدار می‌شود، از شب ادراری رنج می‌برد.
یک فرد مسن هر چند وقت یک بار باید ادرار کند؟
میزان طبیعی ادرار روزانه در افراد مسن تا حدی به عوامل شخصی بستگی دارد، از وزن فرد گرفته تا آب و هوای بیرون. اما به طور کلی، انتظار می‌رود میزان ادرار طبیعی برای بزرگسالان بین 0.5 تا 1.5 سی سی در هر کیلوگرم در ساعت باشد.
علل تکرر ادرار در سالمندان
تکرر ادرار در افراد مسن می تواند به دلایل زیادی رخ دهد. در واقع، بیش از ده ها بیماری وجود دارد که می تواند باعث تکرر ادرار شود، از دیابت گرفته تا بی‌اختیاری ادرار در سالمندان. این موارد می‌توانند جزئی و قابل کنترل یا جدی باشند.
بیماری‌های مجاری ادراری و مثانه
ممکن است بدیهی به نظر برسد، اما مشکلات مجاری ادراری و مثانه از جمله شایع‌ترین دلایلی است که باعث تکرر ادرار در سالمندان می‌شود. عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI) شایع‌ترین علت تکرر‌ادرار هستند. در طول عفونت ادراری در سالمندان، یک عفونت خارجی وارد بدن شده و باعث التهاب(تورم) در سیستم ادراری آنها می‌شود. این سیستم از کلیه‌ها، میزنای (لوله اتصال کلیه‌ها به مثانه)، مثانه و مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار را از بدن خارج میکند) تشکیل شده‌است. سایر بیماری‌های این سیستم که می‌توانند باعث تکرر ادرار شوند عبارتند از سیستیت بینابینی (یک بیماری دردناک مثانه که در آن احساس نیاز شدید به ادرار می‌کنید) و سندرم مثانه بیش فعال. در موارد بسیار نادر، تکرر ادرار می‌تواند از علائم سرطان مثانه باشد.
دیابت
تکرر ادرار در سالمندان یکی از علائم شایع دیابت است و افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 ممکن است به آن مبتلا شوند. این مسئله در نتیجه یک الگوی دایره‌ای در کلیه اتفاق می‌افتد. کلیه‌ها مسئول پاکسازی بدن هستند. در صورت ابتلا به دیابت، بدن میزان قند خون را کنترل نمی‌کند. کلیه‌ها برای تصفیه خون بیش از حد کار می‌کنند تا مایع اضافی موجود در بدن را خارج نمایند. اگر افراد مسن بیشتر به ادرار کردن نیاز داشته باشند، این مایع از بدن آنها خارج می‌شود. در نتیجه این افراد بیشتر می‌نوشند تا بدن خود را هیدراته نگه دارند و این چرخه ادامه می‌یابد.
مشکلات پروستات
در مردان مسن، پروستات غده‌ای به اندازه یک توپ گلف است که مقداری از مایعی را که هنگام انزال خارج می‌شود، می سازد. با افزایش سن پروستات رشد میکند، اما اگر بیش از حد بزرگ شود می‌تواند مشکلاتی ایجاد نماید. پروستات بزرگ می‌تواند به سیستم ادراری سالمندان فشار وارد کند و باعث تکرر ادرار شود. شرایطی مانند هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) – بزرگ شدن پروستات در سالمندان، نسبتاً شایع هستند و توسط پزشک قابل درمان می‌باشند.
سایر شرایطی که می‌تواند باعث تکرر ادرار در سالمندان شود می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سکته مغزی
- ایجاد تومور لگنی
- استفاده از دیورتیک‌ها (ادرارآورها، داروهایی که به حذف نمک و آب اضافی بدن از طریق ادرار کمک می‌کنند)
- ابتلا به واژینیت (التهاب واژن)
- افتادگی (پرولاپس) اندام‌های لگن زنانه از طریق واژن
- پرتودرمانی ناحیه لگن
- مصرف بیش از حد الکل یا کافئین
از کجا بفهمیم تکرر ادرار داریم؟
ویژگی‌های تکرر ادرار به راحتی قابل تشخیص است. اگر بیش از چهار تا هشت بار در یک روز نیاز به ادرار کردن دارید، احتمال دارد که مشکل تکرر ادرار داشته باشید. پزشک ممکن است چند سؤال برای تأیید علائم از شما بپرسد. این سؤالات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
- معمولاً چقدر مایعات می‌نوشید؟
- آیا بیش از حد معمول مشروبات الکلی می‌خورید؟
- آیا الکل یا کافئین مصرف می‌کنید؟
در طول یک ویزیت، پزشک ممکن است یک نمونه ادرار برای آزمایش باکتری و گلبول‌های سفید خون بگیرد. UTIها (عفونت دستگاه ادراری) معمولاً از این طریق کشف می‌شوند. می‌توان از سونوگرافی برای جستجوی تومورها یا سایر مواردی که ممکن است باعث تکرر ادرار شود، استفاده کرد. آزمایش دیگری که ممکن است انجام دهید سیستوسکوپی است که برای بررسی داخل مثانه استفاده می‌شود.
آیا در صورت داشتن این شرایط و تکرر ادرار باید نگران باشم؟
اگر علائمی دارید که خارج از حد طبیعی بدن شما است، با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است پزشکتان بخواهد بداند که آیا شما خیلی بیشتر از حد معمول ادرار می‌کنید یا خیر. عوامل بسیاری وجود دارد که می‌توانند باعث تکرر ادرار شوند. بهتر است علائم خود را با پزشک در میان بگذارید.
درمان تکرر ادرار در سالمندان
تکرر ادرار را می توان کنترل و به مرور زمان درمان کرد. پزشک معمولاً با تعیین دلیل اصلی علائم شما شروع می کند. اگر این عارضه درمان شود، تعداد دفعات نیاز به تخلیه ادرار کاهش می یابد. درمان کاملاً به شرایط شما بستگی دارد. در مواردی مانند عفونت ادراری، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز نماید.
سایر شرایط مانند دیابت یا مشکلات پروستات نیاز به مراجعه به متخصص دارند. متخصص تلاش میکند علائم را مدیریت کند و روتین روزانه شما را بهبود بخشد. اگر پزشک تشخیص داد که شما مبتلا به سندرم مثانه بیش فعال هستید، فیزیوتراپی کف لگن می‌تواند کمک‌کننده باشد. همچنین برای آرام کردن مثانه شما، ممکن است دارو نیز تجویز شود. با پزشک خود در مورد اینکه آیا این درمان‌ها مناسب شما هستند یا خیر صحبت کنید.
اقدامات لازم برای کنترل تکرر ادرار در سالمندان
برای مدیریت تکرر ادرار از روش‌های غیردارویی و تغییر سبک زندگی نیز می‌توان کمک گرفت. به عنوان مثال:
- پرهیز از نوشیدن مایعات قبل از خواب
- محدود کردن مقدار الکل و کافئینی که می‌نوشید.
- پوشیدن پد محافظ یا لباس‌زیر برای جلوگیری از نشتی. این روش یک راه‌حل کوتاه مدت است که می‌تواند به شما کمک کند تا زمانی که بیماری در حال درمان است به روال عادی زندگی خود ادامه دهید.
چه زمانی سالمندان برای تکرر ادرار باید به پزشک مراجعه کنند؟
از آنجایی که علائم تکرر ادرار می‌تواند متغیر باشد، باید در مورد هر گونه علائمی که خارج از الگوی ادرار معمولی است با یک پزشک مشورت کنید. اگر مطمئن نیستید که چرا اینقدر به طور مکرر ادرار می‌کنید، بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید. این مسئله را اغلب می‌توان درمان کرد و چیزی نیست که لازم باشد آن را تحمل کنید و یا با آن کنار بیایید.
چند نشانه وجود دارد که باید مراقب آنها باشید و اگر با تکرر ادرار آنها را داشتید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
- اگر تب دارید.
- اگر استفراغ می‌کنید.
- اگر کمردرد دارید (در قسمت پایین کمر و طرفین – روی کلیه‌ها).
- اگر خون در ادرار خود مشاهده کردید.
سؤالات رایج
علت تکرر ادرار در سالمندان چیست؟
عضلات ضعیف مثانه یا کف لگن. عضلات مثانه بیش فعال. آسیب به اعصابی که مثانه را در اثر بیماری هایی مانند ام اس، دیابت یا بیماری پارکینسون کنترل می کنند. بیماری هایی مانند آرتریت که ممکن است رسیدن به موقع به دستشویی را دشوار کند.
تکرر ادرار در سنین بالا طبیعی است؟
بسیاری از افراد با افزایش سن، به خصوص در شب، دفعات ادرار را بیشتر می‌کنند. با این حال، اکثر افراد بالای 60 سال بیش از دو بار در شب ادرار نمی کنند. اگر فردی به دلیل نیاز به دفع ادرار بیش از دو بار از خواب بیدار شود، باید با پزشک مشورت کند.
آیا ادرار کردن هر 30 دقیقه در افراد مسن طبیعی است؟
تکرر ادرار می تواند به عوامل دیگری مرتبط باشد و نشانه بیماری های جدی تری مانند دیابت، سندرم مثانه بیش فعال، عفونت ادراری یا مشکلات پروستات باشد. نیاز به تکرر ادرار حتی می تواند خواب شما را مختل کند.
چه داروهایی می‌تواند باعث تکرر ادرار در سالمندان شود؟
داروهایی که ممکن است باعث افزایش ادرار شوند:
- داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای
- آنتی هیستامین‌ها
- مسدود کننده های کانال کلسیم
- تثبیت کننده‌های خلق
- داروهای ضد روان پریشی
- برخی از داروهای دیابت نوع 2
یک فرد 90 ساله هر چند وقت باید ادرار کند؟
طبیعی است که در یک دوره 24 ساعته شش تا هشت بار ادرار کنید. اگر بیشتر از آن می‌روید، می‌تواند به این معنی باشد که بیش از حد مایعات می نوشید یا کافئین بیش از حد مصرف می‌کنید، که ادرار آور است و مایعات را از بدن خارج میکند.
