صدمات مغزی در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر، خودش را با بروز نشانه ها و علائم بالینی نشان می دهد. نشانه های آلزایمر در اکثر افراد در اواسط دهه ششم زندگیشان بروز می کند، اما از یک نفر به فرد دیگر متفاوت خواهد بود. مشکلات حافظه یکی از اولین نشانه های مشکلات شناختی مرتبط با بیماری آلزایمر است. با پیشرفت بیماری، شدت مشکلات حافظه در بیمار بیشتر می شود و مشکلات شناختی دیگری هم در بیمار بروز می کند.
درمان قطعی برای بیماری آلزایمر در سالمندان وجود ندارد. با این وجود، با بکارگیری اقدامات درمانی لازم می‌توان از پیشرفت این بیماری در افراد مبتلا جلوگیری کرده و تا حد زیادی علائم آن را بهبود بخشید.
نشانه های آلزایمر در بزرگسالان
از دست رفتن حافظه یکی از نشانه های اصلی بیماری آلزایمر است، که نشانه های اولیه آن شامل مشکل در به خاطر آوردن رویدادها و مکالمات اخیر است. اختلال حافظه با پیشرفت بیماری، بدتر می شود و نشانه های دیگری نیز در بیمار ظاهر می شود.
فرد بیمار در اوایل بیماری به اینکه نمی تواند بعضی چیزها را به یاد بیاورد و نمی تواند تفکراتش را منظم کند، آگاهی دارد. تغییراتی که بیماری آلزایمر در مغز انسان ایجاد می کند، منجر به ایجاد مشکل در موارد زیر خواهد شد:
حافظه
هر کسی با فراموشی های گذرا مواجه می شود، اما اختلال حافظه ناشی از بیماری آلزایمر ادامه دار است، بدتر می شود و بر عملکرد روزمره فرد نیز تأثیر می گذارد.
موارد زیر در سالمندان مبتلا به آلزایمر دیده می شود:
- تکرار زیاد جملات و سؤالات
- فراموش کردن حرف ها، قرارداد و رویدادها
- گم شدن در اماکن آشنا
- یادشان می رود که چه چیزهایی مال خودشان یا دیگران است و همین باعث میشود که در موقعیت های عجیبی قرار بگیرند.
- در نهایت اسامی اعضای خانواده خود و کارهای روزمره را هم فراموش می کنند.
- در پیدا کردن کلمات درست برای بیان افکار، حضور در مکالمات یا حتی اشیاء هم مشکل پیدا می کنند.
تفکر و استدلال
تمرکز و فکر کردن به مسائل مختلف، به خصوص مفاهیم انتزاعی مثل اعداد در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر دشوار می شود. در ذهن داشتن همزمان چند کار و مدیریت مالی، بررسی موجودی حساب بانکی و پرداخت به موقع قبض نیز برای این افراد دشوار می شود. در نهایت ممکن است که فرد مبتلا به بیماری آلزایمر، توانایی تشخیص اعداد و کار با آنها را از دست بدهد.
قضاوت و تصمیم گیری
بیماری آلزایمر باعث کاهش قدرت تصمیم گیری و قضاوت در موقعیت های های مختلف می شود. برای مثال فرد ممکن است تصمیماتی غیرعادی در تعاملات اجتماعی اش بگیرد و یا لباسهای نامناسب فصل و آب و هوا بپوشد. واکنش مؤثر دربرابر مشکلات روزمره مانند سوختن غذا یا موقعیت های غیرمنتظره در حین رانندگی هم مشکل خواهد بود.
برنامه ریزی و اجرای کارهای آشنا
با پیشرفت بیماری انجام کارهایی مثل پخت و پز یا انجام یک بازی که مستلزم برنامه ریزی و اجرای گام به گام است، دشوار می شود. در نهایت افراد مبتلا به بیماری آلزایمر پیشرفته، نحوه انجام کارهای اولیه مثل پوشیدن لباس و حمام کردن را نیز فراموش می کنند.
تغییر شخصیت و رفتار
تغییرات مغزی در بیماری آلزایمر بر اخلاقیات و رفتارهای فرد نیز تأثیر می گذارد. از جمله مشکلات احتمالی عبارتند از:
- افسردگی
- بی تفاوتی
- انزاوی اجتماعی
- نوسانات رفتاری
- بی اعتمادی به دیگران
- زودرنجی و پرخاشگری
- تغییر الگوی خواب
- سردرگم بودن
- عدم بازداری
- توهماتی مثل اینکه فکر می کنند چیزی دزدیده شده است.
عدم مراقبت صحیح از سالمندان مبتلا به آلزایمر، چه عواقبی به دنبال خواهد داشت؟
مشکلاتی ناشی از بیماری آلزایمر مثل اختلال حافظه و گفتار، اختلال در قدرت قضاوت و تغییرات شناختی دیگر، درمان مشکلات دیگر سالمند را نیز با مشکل مواجه می کند. فرد مبتلا به آلزایمر شاید در موارد زیر با مشکل مواجه باشد:
- اعلام درد
- توضیح نشانه های مشکلاتش
- پیروی از دستورالعمل تجویز شده
- توضیح عوارض جانبی داروها
تغییرات مغز در پیشروی بیماری آلزایمر تا مراحل پایانی اش، عملکردهای جسمانی بیمار مثل بلع، حفظ تعادل و حفظ اختیار ادرار یا مدفوع را متأثر می کند. این موارد باعث می شود تا سالمند، بیش از پیش در معرض ابتلا به مشکلات دیگری مانند موارد زیر قرار بگیرد:
- ورود غذا یا مایعات به ریه
- آنفلوانزا، پنومونی یا عفونت های دیگر
- افتادن سالمندان
- شکستگی
- زخم بستر
- سوء تغذیه یا کم آبی
- یبوست یا اسهال
- مشکلات دهان و دندان مثل زخم دهان یا پوسیدگی دندان
| نشانه های بیماری آلزایمر در طول چند سال و به تدریج پیشروی می کند و گاهی این نشانه ها با مشکلات پزشکی دیگر اشتباه گرفته می شود.
سالمندان مبتلا به آلزایمر در خانه سالمندان به مراقبت‌های ویژه‌ای نیاز دارند. در خانه سالمندان نگار، پرستار سالمند شرایط فیزیکی و روحی ایشان را تحت نظر دارد و در صورت نیاز موارد لازم را به اطلاع پزشک سالمند می‌رساند. همچنین پرستار سالمند به ایشان در انجام امور روزانه همچون دستشویی رفتن سالمند، حمام کردن، مصرف داروها و خوردن غذا کمک میکند. |
مراقبت از سالمند مبتلا به آلزایمردر خانه سالمندان
سالمند مبتلا به آلزایمر به مراقبت و پرستاری 24 ساعته نیاز دارد. پرستار سالمند به منظور مراقبت از افراد پیر آلزایمری باید موارد زیر را در نظر داشته باشد:
از یک روتین روزمره استفاده کنید
یک روتین از کارها و فعالیتهای روزانه به سالمند مبتلا به آلزایمر کمک می کند تا بتواند تمرکز کند و از موقعیت خود آگاهی داشته باشد. روز را با ارزیابی و معاینه سالمند آغاز کنید تا متوجه وجود هرگونه تغییر رفتار یا اخلاق و یا حتی علائم زخم بستر شوید. یادتان باشد که توانایی ها و ترجیحات بیماران مبتلا به آلزایمر در روزهای مختلف، متفاوت است و باید خود را برای انعطاف و انطباق با موارد جدید آماده کنید.
نکات ارتباطی با بیماران مبتلا به آلزایمر را یاد بگیرید
ارتباط با افراد مبتلا به بیماری آلزایمر می تواند بسیار چالش برانگیز باشد اما بخش بزرگی از کارهایی که یک پرستار خانوادگی می تواند بکند، به درک متقابلش از سالمند بستگی دارد. موارد زیر اگر با صبر و تلاش زیاد ترکیب شود می تواند به راحت تر شدن مراقبت های روزانه منجر شود:
- انتخاب لغات ساده و جملات کوتاه و یک تٌن صدای آرام
- صحبت کردن آرام و واضح (البته نه شبیه صحبت کردن با کودک) با سالمند
- حفظ احترام: طوری درباره آنها صحبت نکنید که آنجا نیستند
- صداهای پس زمینه و مزاحم، مانند تلویزیون و رادیو را تا حد امکان برای افزایش تمرکزشان بر صحبت های شما حذف کنید.
- به آنها زمان کافی برای جواب دادن بدهید و حرفشان را قطع نکنید.
- اگر متوجه صحبتشان نمی شوید، به دنبال شواهد غیرکلامی باشید و به اطرافشان دقت کنید، چرا که ممکن است با اشاره به چیزی سعی در رساندن منظورش داشته باشد.
- حالات، توصیف ها و جایگزین هایی که استفاده می کنند را یاد بگیرید.
- به جای آنکه از آنها سؤالات با انتهای باز بپرسید، به آنها چند گزینه برای انتخاب بدید.
انجام فعالیت های روزمره
فعالیت های روزمره یا ADL به فعالیت های مراقبت فردی اولیه ای گفته میشود که هر کس می تواند آنها را به صورت مستقل انجام بدهد، اما سالمندان مبتلا به بیماری آلزایمر به دلیل ضعف حرکتی از پس همین کارها هم به سختی بر می آیند و یا بر نمی آیند. درک تأثیر اختلال حافظه بر روی ADL به زمان بندی منطقی و اخذ گامهایی برای انجام هر فعالیت، باعث میشود که سالمند بتواند هر یک از این فعالیت ها را با حس خوبی انجام دهد.
حمام کردن
حمام کردن برای بسیاری از افراد مبتلا به بیماری آلزایمر، یک فعالیت ترسناک و گیج کننده است. آنها ممکن است در فرآیند حمام کردن گیج شوند و یا از آب و احتمال افتادن بترسند. با حساس شدن در این موارد و برنامه ریزی برای آنها می توانید حمام کردن را برای آنها و برای خودتان ساده تر کنید.
- قبل از رفتن به حمام، همه وسایل مورد نیاز، حوله و ابزار کمکی مورد نیاز برای حمام سالمندان را آماده کنید.
- به دمای آب و هوای حمام دقت کنید: در صورت نیاز قبل از بردن سالمند به حمام، آن را گرم کنید و حوله های اضافه را در دسترس قرار دهید و به علاوه اینکه دمای آب را قبل از شروع حمام تست کنید.
- با استفاده از یک شیر دستی، یک نیمکت، دستگیره دیواری و کفی ضدلغزش می توانید خطرات همراه با حمام کردن سالمند را حداقل کنید و هرگز فرد سالمند را در وان یا در حمام تنها نگذارید.
- اگر لازم بود که سالمند را حمام دهید، حتماً حرکاتتان را به آرامی انجام دهید و گامهای کارتان را با او در میان بگذارید. به او اجازه دهید تا جایی که می تواند در فرآیند حمام کردن به شما کمک کند.
- حمام کردن هرروزه سالمند ضروری نیست.
لباس پوشیدن
شاید پوشیدن لباس به هیچ وجه دشوار نباشد، اما بیماران آلزایمر و پرستارانشان با مشکلات منحصر بفردی در این فرآیند مواجه می شوند. ضعف حرکتی و شناختی بر توانایی سالمندان در تشخیص زمانی که لازم است تا لباس کثیفشان را تعویض کنند، انتخاب لباس مناسب یا پوشیدن و درآوردن کفش نیز تأثیر می گذارد. حداقل کردن این مشکلات می تواند تفاوت قابل توجهی در حس قدرت کنترل و استقلال سالمندان ایجاد کند.
- همیشه زمان مشخصی را قبل از بیرون رفتن کنار بگذارید تا بتوانند لباس خود را بدون هرگونه فشار و عجله و تا جایی که توانش را دارند، بپوشند.
- انتخاب لباسشان را بر عهده خودشان بگذارید (البته از میان چند گزینه محدود): اگر میبینید که علاقه زیادی به یک لباس بخصوص دارند، سعی کنید تا چند مورد از آن و یا شبیه به آن خریداری کنید.
- بعضی از لباس ها را در اتاق دیگری قرار دهید تا گزینه های زیادی برای انتخاب نداشته باشد و سردرگم نشود. تنها چند دست لباس در کمدشان قرار دهید تا بتوانند گزینه مد نظرشان را از آن بین انتخاب کنند.
- ترتیبی برای لباسهایشان ایجاد کنید تا به همان ترتیب آنها را به تن کنند و مشکلی در آن نداشته باشند.
- لباسهای راحتی که پوشیدن و درآوردن و نگهداری از آن ساده باشد را بخرید تا مشکلی با دکمه، زیپ یا بند کفش نداشته باشد.
استفاده از سرویس بهداشتی و بی اختیاری
خیلی از بیماران با پیشروی بیماریشان با مشکلاتی در استفاده از سرویس بهداشتی و بی اختیاری ادرار و مدفوع مواجه می شوند. بی اختیاری در سالمندان، برای سالمند ناراحت کننده و خجالت آور است و کار برای پرستار سالمند دشوار می شود.
- زمانهای مشخصی را صرف نظر از نیاز یا عدم نیاز به استفاده از سرویس بهداشتی برای این کار در نظر بگیرید. برای مثال هر سه ساعت از سالمند بخواهید یا او را برای استفاده از سرویس بهداشتی ترغیب کنید و منتظر درخواست او نمانید.
- مراقب نشانه های غیرکلامی مثل بی قراری یا کشیدن لباس باشید و سریعاً او را به سرویس بهداشتی ببرید.
- برای پیشگیری از مشکلات شبانه، مایعات مصرفی در ساعات غروب و قبل از خواب را محدود کنید.
- به هنگام بیرون رفتن، از سالمند بخواهید لباس راحت بپوشید تا در صورت نیاز به راحتی بتواند لباسش را در بیارد یا تعویض کند.
خوردن
خوردن و نوشیدن نیز علی رغم چیزی که به نظر می رسد، هم حواس بدن را درگیر میکند و هم به هماهنگی قوای حرکتی ظریف نیاز دارد که ممکن است در اثر افزایش سن و بیماری آلزایمر با مشکل مواجه شود. اعمال تغییرات اندکی در زمان غذا می تواند به سالمندان در دریافت مواد مغذی مورد نیازشان و حفظ وزن ایده آل کمک کند.
- به فرد قدرت انتخاب غذای مد نظرش را بدهید، اما تعداد گزینه ها را محدود کنید. سعی کنید که به بهترین غذا، مزه، بافت و رنگ متفاوت و جذابی دهید تا احتمال انتخابش بالاتر برود.
- وعده های غذایی کوچکی را در طول روز برایشان آماده کنید، چرا که وعده های بزرگ می تواند برای بیماران مبتلا به زوال عقل عجیب باشد.
- از نی یا فنجان های لبه دار برای ساده تر کردن نوشیدن استفاده کنید.
- یادتان باشد که احتمال خفگی به دلیل سختی بلع، با پیشروی بیماری بیشتر می شود که به این مشکل دیسفاژیا نیز گفته می شود.
آلزایمر چه تفاوتی با دمانس دارد؟
دمانس یا زوال عقل یک عبارت کلی درباره ضعف توان ذهنی است که شدت آن در حدی خواهد بود که زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. دمانس که انواع مختلف و دلایل مختلفی برای آن وجود دارد، با مجموعه ای از نشانه های همراه با ضعف و اختلال حافظه، استدلال و تفکر فرد همراه می شود.
رایج ترین دلیل ایجاد زوال عقل، بیماری آلزایمر است که یک بیماری دژنراتیو مغزی است و با تغییرات پیچیده مغزی و صدمات بر سلولها همراه می شود. یکی از اصلی ترین نشانه های بیماری آلزایمر که به بروز زوال عقل منجر و خودش هم با گذر زمان بدتر می شود، سختی در به یاد آوردن اطلاعات جدید است، چرا که این بیماری معمولاً در وهله اول بر بخش یادگیری مغز تأثیر می گذارد. نشانه های دمانس با پیشروی آلزایمر شدیدتر می شود و مشاهده گم گشتگی یا موقعیت ناآگاهی، سردرگمی و تغییرات رفتاری در این مرحله شدیدتر می شود. نهایتاً صحبت کردن، بلع و راه رفتن هم برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر پیشرفته نیز دشوار خواهد شد.
سؤالات متداول
تأثیر بیماری آلزایمر بر سالمندان چگونه است؟
افراد با پیشرفت بیماری آلزایمر با اختلال حافظه و مشکلات شناختی بیشتری مواجه می شوند. این مشکلات عبارتند از سردرگمی و گم شدن، مشکل در مدیریت مالی و پرداخت قبوض، تکرار سؤالات، نیاز به زمان بیشتر برای انجام کارهای روزمره و تغییرات رفتاری و شخصیتی.
نشانه های مراحل پایانی بیماری آلزایمر چیست؟
فردی که در مراحل پایانی بیماری آلزایمر قرار دارد:
- در خوردن و بلغ مشکل دارد.
- در راه رفتن به کمک نیاز دارد و نهایتاً توان راه رفتن را از دست می دهد.
- به کمک تمام وقت برای مراقبت های شخصی نیاز دارد.
- مستعد بروز عفونت، بخصوص پنومونی است.
آیا ممکن است که آلزایمر به صورت ناگهانی بدتر شود؟
در صورتی که فرد به مشکلات دیگری مانند بیماری قلبی، دیابت یا فشار خون بالا مبتلا باشد و به خصوص اگر تحت کنترل نباشند، سرعت پیشروی بیماری آلزایمر بالاتر خواهد بود.
چه چیزی باعث بدتر شدن آلزایمر می شود؟
تلویزیون، رژیم غذایی و انزوا تنها بخشی از مواردی است که باعث بدتر شدن نشانه های بیماری آلزایمر می شود. یادتان باشد که تأثیر بیماری آلزایمر در میان افراد مختلف، متفاوت خواهد بود.
